آشنایی با ساز شورانگیز و نحوه ی ابداع آن

کسانی که درباره سازهای ابداعی ایرانی اطلاعات دارند قطعا طرفدار ساز شورانگیز هستند. در تعریفی کلی شورانگیز سازی سنتی با ظاهری شبیه به سه تار یا تنبور است که شهرت آن کمتر از سازهایی که نام بردیم میباشد.

شورانگیز مانند سه تار در دسته سازهای زهی مضرابی قرار میگیرد البته از نوعی جدید تر! این ساز اولین بار به سفارش علی تجویدی توسط ابراهیم قنبری مهر ساخته شد و ابداع کننده آن حسین علیزاده بود.

از آنجایی که سه تار و شورانگیز هر دو سازهای زهی هستند بنابراین نحوه تولید صدا در آنها شبات بسیاری به هم دارد. همانظور که میدانید سه تار از قدمت طولانی ای برخوردار است که طبق گفته محققان به حدود دو هزار سال پیش برمیگردد. این ساز جزو سازهای اصیل ایرانی محسوب میشود. شورانگیز هم با الهام از سه تار ، تنبور و تار نسخه جدیدی از سازهای سنتی است که میتواند صدایی متفاوت ایجاد کند. برای آشنایی بیشتر با صدای این ساز فوق العاده پیشنهاد میکنیم اجراهای استاد علیزاده با ساز شورانگیز را بشنوید.

تفاوت های اصلی شورانگیز با سه تار

این ساز در چند قسمت اصلی با سه تار متفاوت است مانند کاسه طنینی ، صفحه رویی ، سرپنجه و سیم ها. در واقع سه تار دارای کاسه گلابی شکل کوچکی است و شورانگیز کاسه بزرگ و کشیده مانند تنبور دارد. طول کاسه سه تار از ۲۶ تا ۳۰ سانتی متر و کاسه شورانگیز حدود ۳۶ سانتی متراست.

در قسمت صفحه رویی شورانگیز پوست تکه پوستی را مشاهده میکنید که در سه تار وجود ندارد و همین بخش از شورانگیز تاثیر بسزایی در طنین صدای آن داشته است.

همچنین تعداد سیم در شورانگیز 6 عدد و در سه تار 4 عدد میباشد. بنابراین مدل خرک ، سیم گیر ، شیطانک و تعداد گوشی ها نیز تغییر یافته است. همچنین سرپنجه شورانگیز قسمت تو خالی در وسط دارد و گوشی ها از دو طرف در سرپنجه قرار گرفته اند.

مشخصات شورانگیز ایرانی

جنس کاسه : چوب توت

مدل کاسه : ترکه ای زه دار

جنس دسته : چوب گردو

جنس پوست : پوست طبیعی

جنس پرده ها : روده حیوانات

جنس گوشی ها : چوب گردو