معرفی دستگاه های موسیقی سنتی با نمونه صدا

در این مطلب به صورت مفصل به توضیح مفاهیمی ازجمله دستگاه، آواز، ردیف، گوشه و مقام خواهیم پرداخت. سپس انواع موسیقی محلی ایرانی را نام می‌بریم و کمی درمورد تاریخچه موسیقی ایرانی صحبت می‌کنیم. اما قبل از اینکه به این مطالب دوست‌داشتنی و کمی پیچیده بپردازیم، باید با الفبای موسیقی که در کل دنیا مشترک هستند آشنا شویم. پس حتما تا انتهای مقاله با مجله سازکالا همراه باشید. سازکالا مرجعی برای استعلام قیمت و خرید تار، خرید سه‌تار، خرید سنتور، خرید کمانچه، خرید ساز عود و دیگرسازهای ایرانی و خارجی است. بعلاوه اینکه شما از طریق مجله سازکالا می‌توانید آموزش انواع سازهای ایرانی مانند آموزش تار، آموزش سه تار، آموزش سنتور و سازهای خارجی مانند آموزش گیتار، آموزش پیانو و غیره را با بهترین کیفیت تماشا کنید و از آموزش لذت ببرید.

الفبای موسیقی چیست؟

برای تمامی صدا‌های موسیقی از بم‌ترین تا زیرترین آن‌ها هفت نام در نظر گرفته شده‌است که به آن‌ها نت‌های موسیقی می‌گوییم. این هفت نام در برخی کشور‌های غربی با کلماتی با هجای تکی و در برخی کشورها به صورت الفبایی تلفظ می‌شوند. نام نت‌ها در زبان فارسی از نامگذاری هجایی گرفته شده است. تمامی توضیحاتی که در ادامه می‌خوانید وابسته به همین نت‌ها می‌باشند و بدون آن‌ها کاملا بی معنا می‌شوند. در تصویر زیر می‌توانید نام نت‌ها را مشاهده کنید.

دستگاه های موسیقی ایرانی (با مثال)

احتمالا تابحال اسم‌هایی مانند موسیقی سنتی، موسیقی اصیل ایرانی و موسیقی دستگاهی به گوشتان خورده‌است. شاید برای شما این سوال پیش بیاید که مفهوم دستگاه در موسیقی سنتی چیست؟ آیا موضوعی بسیار پیچیده است یا می‌توان با زبانی ساده درباره آن اطلاعات کسب کرد؟ ما در ادامه به این سوال‌ها پاسخ می‌دهیم.

دستگاه های موسیقی ایرانی به مجموعه‌ای از چند گوشه گفته می‌شود که این گوشه‌ها با یکدیگر در گام، کوک و فواصل نت، هماهنگی دارند. تعداد دستگاههای موسیقی ایرانی ۷ عدد است. این هفت دستگاه موسیقی عبارت‌اند از:

1. دستگاه شور
2. دستگاه سه‌گاه
3. دستگاه چهارگاه
4. دستگاه همایون
5. دستگاه ماهور
6. دستگاه نوا
7. دستگاه راست پنج‌گاه

در واقع اگر بخواهیم دستگاه را با زبانی ساده معرفی کنیم، باید بگوییم دستگاه‌ها دسته‌بندی‌هایی را در موسیقی سنتی ایجاد می‌کنند که حتی کوک هم در هر کدام فرق دارد. این دستگاه‌ها دارای گوشه‌هایی نیز هستند که با نظم مشخصی پشت سر هم چیده شده‌اند. مجموعه این گوشه‌ها در کنار هم بنای به وجود آمدن یک دستگاه هستند. اگر هنوز نمی‌دانید گوشه چیست اشکالی ندارد؛ ما در ادامه تمام این مفاهیم را برای شما شرح خواهیم‌داد. حال زمان آن فرارسیده‌است که تمام این دستگاه‌های هفت‌گانه را به صورت مفصل برای شما توضیح دهیم.

دستگاه شور

با توجه به این‌ ‎که قسمت زیادی از قطعات موسیقی ایرانی مثل تصنیف‌ها، چهار مضراب‌ها و غیره بر اساس این دستگاه ساخته شده‌اند می‌توان گفت این دستگاه یکی از بزرگ‌ترین دستگاه‌ های موسیقی سنتی ایرانی محسوب می‌شود. حتی ترانه‌های متعددی از موسیقی نواحی ایران در کوک‌هایی معادل شور اجرا می‌شوند.

• اسامی گوشه‌های دستگاه شور عبارتند از: کرشمه، نغمه، حزین، زیرکش سلمک‌، سلمک، گوشه ابوعطای بزرگ، مجلس‌افروز، دوبیتی، رضوی، شهناز، مثنوی، بیات‌کرد، ضرب‌اصول و شهر آشوب.

• اسامی آوازهای دستگاه شور عبارتند از: آواز ابوعطا، بیات ترک، افشاری، دشتی و بیات کرد.

مثالی از قطعه موسیقی در دستگاه شور: قطعه یاد ایام – آهنگساز: داریوش پیرنیاکان – خواننده: محمدرضا شجریان

دستگاه سه‌ گاه

این دستگاه را می‌توان یکی از قدیمی‌ترین دستگاه های موسیقی ایرانی دانست چرا که تبار کهن‌تری نسب به سایر دستگاه‌ها دارد‌. این دستگاه که در تمام کشورهای مسلمان وجود دارد، بیشتر برای نشان دادن احساس غم و اندوه در قطعه مناسب است.

• اسامی گوشه‌های دستگاه سه ‌گاه عبارتند از: درآمد سه‌گاه، زنگ شتر، جغنایی، کرشمه، شاه ختایی، مثنوی، زابل، نفیر، مسیحی، مویه، بسته نگار، مخالف، نغمه، حزین.

• آواز دستگاه سه ‌گاه: روح‌الله خالقی در کتاب نظری به موسیقی می‌نویسد که آواز سه‌گاه آوازی بی‌نهایت غم‌انگیز و حزن‌آور است و آواز غم‌انگیز سه‌گاه را «یادگار مصیبت‌ها و آلام نیاکان» ایرانیان می‌داند. همچنین از نظر آوازی، آواز افشاری از نظر فواصل با این مقام ارتباط نزدیکی دارد. اما در ردیف، این دو از هم مستقل هستند و افشاری از متعلقات دستگاه شور می‌باشد.

مثالی از قطعه موسیقی در دستگاه سه ‌گاه: قطعه:رسوای زمانه – آهنگساز: همایون خرم – خواننده: علیرضا قربانی

دستگاه چهارگاه

این دستگاه به گونه‌ای مخصوص افراد سحرخیز است. اگر طرفدار همیشگی موسیقی سنتی هستید پیشنهاد می‌کنیم زمانی که صبح‌ها بیدار می‌شوید و احساس خستگی و کسلی می‌کنید آهنگ ساخته شده در دستگاه چهارگاه را گوش دهید تا انرژی شما بیشتر شود.

• اسامی گوشه‌های دستگاه چهار ‌گاه عبارتند از: درآمد، پیش‌زنگوله، نغمه، کرشمه، مویه، زنگ شتر، زابل، بسته نگار، فرود،‌ حصار، مخالف، حاجی حسنی، مغلوب، نغمه، حزین، حدی، پهلوی، رجز، منصوری، لزگی، متن و حاشیه، رنگ شهر آشوب.

• آواز دستگاه چهارگاه: آوازهای دستگاه چهارگاه معمولا دارای سرزندگی و صلابت هستند و برای سبک حماسی مناسب دانسته می‌شوند. این امر در مقایسه با دستگاه‌های شور و سه‌گاه می‌باشد که فواصل آن‌ها ملایم و متعادل و حرکات در آن‌ها مانند یک غزل سرایی عاشقانه است.

• مثالی از قطعه موسیقی در دستگاه چهارگاه: قطعه معروف «سلام» کسایی که در آلبوم «صبحگاهی» علیزاده به اجرا شده، نمونه‌ای زیبا و مشهور از یک قطعه موسیقی ایرانی در دستگاه چهارگاه است که احتمالا بسیاری از شما این قطعه را شنیده باشید یا حداقل ریتم آن در ذهن شما ماندگار شده است.

قطعه سلام استاد کسایی از آلبوم صبحگاهی حسین علیزاده

دستگاه همایون

دستگاه همایون یکی از دستگاه‌های بسیار غم‌انگیز است که حتی می‌توان گفت از دشتی هم اندوهناک‌تر است! همان‌طور که از نام این دستگاه پیداست حالت اشرافی، شاهانه و با وقاری در احساس آهنگ‌ها وجود دارد. همچنین بسیاری از نغمه‌ها و لالایی‌ها در نقاط مختلف ایران در این دستگاه اجرا می‌شوند، حتی یکی از مثال‌های رایج این دستگاه را می‌توان موسیقی زورخانه‌ای دانست.

• اسامی گوشه‌های دستگاه همایون عبارتند از: چکاوک، بیداد، نی‌داود، عشاق، باوی، ابوالچب، راوندی، موره، لیلی و مجنون، طرز، نوروز عرب، نفیر، فرنگ، زابل، بیات عجم، عرال، دناسری، شوشتری، منصوری، موالیان، بختیاری، مولف، دلنواز، جامه‌دران، نی‌ریز، صوفی‌نامه.

• آوازهای دستگاه همایون: آواز شوشتری و آواز بیات اصفهان نیز از ملحقات این دستگاه به‌شمار می‌روند. روح‌الله خالقی آواز همایون را چنین توصیف کرده‌است: باشکوه، مجلل و آرام، و در عین حال مؤثر و جذاب و دلربا و زیبا.

مثالی از قطعه موسیقی در دستگاه همایون: قطعه:هوای گریه (همایون-شوشتری) – آهنگساز: محمد جواد ضرابیان – خواننده: همایون شجریان

دستگاه ماهور

این دستگاه برخلاف دستگاه همایون آهنگ‌های فرح‌بخش و شادتری دارد و سرشار از شور زندگی هستند. آهنگ‌هایی که در دستگاه ماهور هستند قطعا حال دلتان را خوب می‌کنند و حسابی شما را سرحال می‌آورند! پس اگر دوست دارید آهنگ‌هایی گوش کنید که شما را موقع ناراحتی سرحال بیاورد به آهنگ‌های دستگاه ماهور گوش دهید.

• اسامی گوشه‌های دستگاه ماهور عبارتند از: درآمد، گشایش، مقدمه داد، داد، مجلس‌افروز، دلکش، خسروانی، خاوران، طرب انگیز، نیشابورک، طوسی، مرادخانی، فیلی، حصار ماهور، زیرافکند، نیریز، شکسته، عراق، حزین، کرشمه، زنگوله، راک هندی، راک کشمیر، راک عبدالله، کرشمه راک، صفیر راک، مثنوی، ساقی‌نامه.

• آواز دستگاه ماهور: دستگاه ماهور دارای احساس «شجاعت، شادی و امیدواری» است. آواز ماهور آوازی «باوقار» توصیف شده که خواننده می‌تواند با انتخاب شعر مناسب به آن «ابهت» ببخشد. با این حال، داریوش صفوت از فرامرز پایور نقل می‌کند که برخی از گوشه‌های ماهور نیز دارای حال و هوای نا امیدی و حتی عذاب هستند.

مثالی از قطعه موسیقی در دستگاه ماهور: قطعه: مرغ سحر – آهنگساز: مرتضی نی‌داوود – خواننده: محمدرضا شجریان

دستگاه نوا

اگر بخواهیم با زبان ساده این دستگاه را تعریف کنیم، باید بگوییم دستگاه نوا نه زیاد شاد است و نه زیاد غم ‌انگیز. این دستگاه از لحاظ کوک شباهت زیادی به دستگاه شور دارد، اما گردش‌های ملودی در آن تفاوت‌های اساسی با دستگاه شور دارد. این دستگاه با حالتی عرفانی و بسیار عمیق توصیف شده است.

• اسامی گوشه‌های دستگاه نوا عبارتند از: درآمد‌ها، کرشمه، گردانیه، بیات راجه، عشاق، محیر، حزین، زنگوله، نهفت، گوشت، عشیران، نیشابورک، عراق، مجسلی، خجسته، حسینی، بوسلیک، رَهاوی، آواز مسیحی، ناقوس، نیریز

• آواز دستگاه نوا: داریوش طلایی نیز بر اساس تحقیقاتش اظهار کرد که دستگاه نوا را از نظر مُدال می‌توان با آواز دشتی در یک گروه طبقه‌بندی کرد. با این‌که دشتی معمولا سوزناک‌تر است اما دستگاه نوا حسی متفاوت با دیگر دستگاه‌ها دارد. این دستگاه دارای حالت آرامش و آسودگی است و برای آن ویژگی‌های عرفانی نیز قائل می‌شوند.

مثالی از قطعه موسیقی در دستگاه نوا : قطعه: چرا رفتی؟ – آهنگساز : تهموس پورناظری – خواننده: همایون شجریان

دستگاه راست ‌پنجگاه

دستگاه راست پنجگاه یکی از دستگاه‌های مهجور ایرانی است که متاسفانه آهنگ‌های زیادی برای آن ساخته نشده. دستگاه راست پنجگاه تقریبا شبیه دستگاه ماهور است با این تفاوت که این دستگاه از نظر جمله بندی و فرودها و نت‌های ایست و شاهد با ماهور فرق‌های اساسی دارند.

• اسامی گوشه‌های دستگاه راست ‌پنجگاه عبارتند از: درآمد، زنگ شتر یا ناقوس، زنگوله، نغمه، خسروانی، روح‌افزا، پروانه، پنج‌گاه، عشاق، نیریز، زابل، بیات عجم، بحر نور، قرچه، منصوری، مبرقع، طرز، سپهر، عراق، محیّر، آشور آوند، اصفهانک، حزین، شوشتری‌گردان، نوروز عرب، نوروز صبا، نوروز خارا، نفیر، فرنگ، ابوالچپ، راوندی، لیلی و مجنون، طرز، ماوراءالنهر، راک عبدالله، راک هندی، فرود، نیریز صغیر، نیریز کبیر.

مثالی از قطعه موسیقی در دستگاه راست ‌پنجگاه: قطعه:سمن‌بویان – آهنگساز: کیهان کلهر – خواننده: محمدرضا شجریان

انواع آواز ایرانی در موسیقی سنتی

آواز اصطلاحی است که در موسیقی سنتی ایرانی برای توصیف مجموعه‌ای از گوشه‌ها استفاده می‌شود که معمولا در کنار هم و مستقل از یک دستگاه اجرا می‌شوند. درواقع برای درک بهتر می‌توان گفت که برخی مجموعه گوشه‌ها در ردیف، دستگاه نامیده می‌شود و برخی دیگر آواز نام دارد. به عبارت دیگر، آواز را می‌توان یک دستگاه کوچک و مختصر درنظر گرفت یا بالعکس دستگاه‌ها را یک دسته اصلی از آوازها دانست. اما این دو مفهوم تفاوت‌هایی باهم دارند و دقیقا مثل هم نیستند. ازجمله تفاوت‌های آواز و دستگاه این است که گستره صوتی آوازها نسبت به دستگاه‌ها محدودتر است؛ همچنین قطعات سازی (بدون خواننده) در آوازها کمتر یافت می‌شوند اما در اجرای دستگاه‌ها یک رکن اصلی به حساب می‌آیند. ضمن اینکه آواز معمولا حالت بداهه‌نوازی و بداهه‌خوانی دارد؛ به این صورت که هنرمند اغلب با تکیه بر ذوق و توانایی خود، به شکلی آزاد و منعطف به اجرای موسیقی می‌پردازد.

آوازها در موسیقی سنتی ایران به پنج گروه اصلی تقسیم می‌شوند که هرکدام از آنها زیرمجموعه دستگاه‌های موسیقی محسوب می‌شوند:

1. آواز ابوعطا: از زیرمجموعه‌های دستگاه شور، فضایی عاطفی و لطیف دارد.
2. آواز بیات ترک (بیات زند): حالتی آرام و عرفانی دارد و معمولاً با حس آرامش همراه است.
3. آواز افشاری: فضایی غمگین و درونی دارد و برای بیان احساسات عمیق استفاده می‌شود.
4. آواز دشتی: با طبیعت‌ دوستی و احساسات روستایی پیوند دارد.
5. آواز بیات اصفهان: از زیرمجموعه‌های دستگاه همایون، فضایی عاشقانه و احساسی دارد.

البته در برخی ردیف‌ها از آوازهایی مانند آواز بیات کرد و آواز شوشتری نیز یاد شده‌است اما متداول‌ترین تقسیم‌بندی ردیف، شامل ۷ دستگاه و ۵ آواز است.

انواع ردیف های موسیقی ایرانی

در تئوری موسیقی ایرانی به چه چیزی ردیف می‌گویند؟ ردیف درواقع نحوه قرار گرفتن نغمه‌ها و آهنگ‌ها (گوشه‌ها) می‌باشد که هرکدام از این گوشه‌ها، جزئی از یک دستگاه یا آواز هستند. به عبارت دیگر، ردیف مجموعه‌ای از گوشه‌هاست که در انواع مختلف سازی و آوازی، با نظم و ترتیب خاصی در قالب دستگاه‌ها و آوازهای مختلف تقسیم‌بندی شده‌اند.

اهمیت ردیف در موسیقی سنتی ایرانی به حدی است که در یونسکو و در بخش میراث فرهنگی ناملموس ثبت شده‌است. استاد علی اکبر فراهانی و دو تن از فرزندانش با نام‌های میرزا عبدالله و آقا حسینقلی که از موسیقی‌دان‌های عصر قاجار بودند، در متولد شدن ردیف موسیقی ایرانی نقش بسیار مهمی داشته‌اند.

همانطور که گفتیم، ردیف، دو شکل سازی و آوازی دارد که گستردگی ردیف سازی بیشتر از ردیف آوازی است. از جمله ردیف‌های سازی می‌توان ردیف میرزا عبدالله و ردیف آقا حسینقلی را ذکر کرد. همچنین از مثال‌های ردیف آوازی می‌توان به ردیف دوامی و ردیف طاهرزاده اشاره کرد.

لیست گوشه های موسیقی ایرانی

از آن‌جا که موسیقی ایرانی مفاهیمی درهم‌تنیده و وابسته به یکدیگر دارد، شاید نتوان برای عبارت گوشه، یک تعریف مستقل از باقی مفاهیم موسیقی ایرانی مانند ردیف، دستگاه و آواز، ارائه کرد. همانطور که خواندید، در تعریف ردیف، به مفهومی تحت عنوان گوشه نیز اشاره کردیم. گوشه درواقع یک نغمه موسیقی است که از مجموعه آن‌ها یک ردیف تشکیل می‌شود. از طرفی هر گوشه، جزئی از یک یا چند دستگاه و آواز به حساب می‌آید. جالب اینجاست که گوشه‌ها هرچند ممکن است هنگام آموزش یک ردیف، به شکل ثابتی ارائه شوند، اما نوازنده در حین اجرا ممکن است این گوشه‌ها را تغییر دهد و با بداهه‌نوازی، یک آهنگ جدید خلق کند.

ردیف‌های مختلف، تعداد گوشه‌های مختلفی دارند. برای مثال در منابع موسیقی ایرانی، برای ردیف میرزا عبدالله که یکی از معروف‌ترین ردیف‌های موسیقی است، ۲۵۰ گوشه ذکر شده‌است. همچنین به عنوان مثالی دیگر می‌توان از ردیف آوازی محمود کریمی یاد کرد که تنها ۱۴۵ گوشه دارد. تنها برخی از گوشه‌های مشهور ایرانی عبارت‌اند از:

• بسته‌نگار
• حجاز
• حزین
• داد
• دلکش
• شکسته
• دیلمان
• کرشمه
• دوگاه
• حصار
• سلمک
• مجلس‌افروز
• رضوی
• شهناز
• شهر آشوب

همانطور که گفتیم تعداد گوشه‌های موجود در موسیقی ایرانی خیلی زیاد است و مواردی که ذکر کردیم تنها بخشی از این گوشه‌های بسیار به شمار می‌رود.

مقام ها موسیقی ایرانی

مقام نوعی طبقه‌بندی موسیقی بود که برای دسته‌بندی موسیقی ایرانی، عربی، کردی، ترکی، آذربایجانی، ترکمنی و … کاربرد داشت. این نحوه طبقه‌بندی درحال‌حاضر منسوخ شده‌است و جای خود را به مدل طبقه‌بندی جدید که بر اساس دستگاه می‌باشد، داده‌است. مقام‌ها بر اساس ساختار اجرایی موسیقی‌های مختلف را طبقه‌بندی می‌کردند. درواقع مقام یا همان پرده، مجموعه نغمه‌هایی است که تحت فاصله‌های مشخص و از پیش تعیین‌شده در کنار هم قرار گرفته‌اند. در منابع معتبر قدیمی، تعداد مقام‌های اصلی در موسیقی ایرانی ۱۲ عدد ذکر شده‌است که عبارت‌اند از:

1. عشاق
2. نوا
3. بوسلیک
4. راست
5. عراق
6. اصفهان
7. زیرافکند
8. بزرگ
9. زنگوله
10. رهاوی
11. حسینی
12. حجاز

انواع موسیقی محلی ایرانی

موسیقی سنتی ایران در مناطق مختلف، رنگ و بوی خاصی دارد و به موسیقی محلی نزدیک می‌شود. برخی از این گونه‌ها عبارت‌اند از:

• موسیقی شمال ایران: شامل مازندران و گیلان که نغمه‌های محلی غنی دارند.
• موسیقی آذربایجان: با سازهایی مانند تار آذری و کمانچه و مقام‌های آذری.
• موسیقی خراسان: با اشعار عرفانی و سازهایی مانند سه تار.
• موسیقی بختیاری: حالتی حماسی و روایی دارد.
• موسیقی جنوب ایران: تحت تأثیر فرهنگ‌های عربی و آفریقایی با سازهایی چون نی‌انبان.
• موسیقی کردی: با ریتم‌ها و ملودی‌های خاص مناطق غربی ایران.
• موسیقی لرستان: همراه با نوای کمانچه و نغمه‌های حزن‌ آلود.

تاریخچه موسیقی سنتی

یکی از مهم‌ترین اتفاقات تاریخ موسیقی ما زمانی رخ داد که شخصی به نام علی اکبرخان فراهانی در عصر قاجاریه و در زمانی که موسیقی سنتی ایرانی چندان جدی گرفته نمی‌شد، گوشه‌های مختلف را در قالب هفت دستگاه و پنج آواز جمع‌آوری کرد و به آن‌ها نظم بخشید.

امروزه موسیقی سنتی ایرانی با عنوان موسیقی دستگاهی نیز شناخته می‌شود. این موسیقی همان‌طور که گفته شد، دارای گوشه‌ها، دستگاه‌ها و آوازهای مختلف است که جلوتر با آن‌ها بیشتر آشنا خواهیم‌شد. موسیقی سنتی ایرانی همین‌طور که از نام آن پیداست موسیقی اصیل و رایج کشور ایران است که برای سالیان سال در بین مردم ایران و حتی برخی کشورهای همسایه، مورد استقبال می‌باشد. به طوری که موسیقی سنتی ایران روی موسیقی اصیل کشورهایی مانند افغانستان، پاکستان، آذربایجان، ارمنستان و ترکیه نیز تاثیرگذار بوده‌است.

سخن پایانی

به عنوان سخن پایانی می‌توانیم بگوییم که اگر از علاقه‌مندان موسیقی ایرانی و سنتی هستید، بدنیست بدانید که سازکالا مرجع فروش سازهای ایرانی اصیل است. بنابراین شما می‌توانید انواع سازهای سنتی ایرانی را با کیفیت بسیار بالا و قیمت بسیار مناسب به صورت نقدی یا اقساطی از سازکالا خریداری نمایید. علاوه بر سازهای ایرانی که در ابتدای مقاله گفتیم، امکان استعلام قیمت و خرید سازهای غربی مانند خرید گیتار، خرید پیانو، خرید ویولن و غیره نیز تنها با چندکلیک ساده از سازکالا امکان‌پذیر است. شما برای مشاوره خرید و راهنمای پرداخت اقساطی هرکدام از این سازها نیز می‌توانید با شماره‌تلفن ۵۴۷۷۲ تماس بگیرید.

در این مقاله سعی کردیم به صورت مفصل انواع مفاهمی مانند دستگاه، آواز، ردیف، گوشه، مقام و غیره را که شاید تابه‌حال فکر می‌کردید غیرقابل‌فهم باشند، برایتان به شکلی ساده توضیح دهیم. اگر پس از خواندن این مقاله به صورت کامل و مشاهده سوالات متداول که در قسمت بعدی خواهیدخواند، هنوز هم سوالی درمورد مفاهیم موسیقی ایرانی دارید، حتما در قسمت نظرات از ما بپرسید. ضمن اینکه این مطلب را تا حد امکان به دوستان خود نیز ارسال کنید تا روح موسیقی ایرانی در ایرانیان سرتاسر دنیا زنده بماند.

منبع: wikipedia

سوالات متداول

چند دستگاه موسیقی داریم؟ موسیقی ایرانی شامل چند دستگاه است؟ در کل در موسیقی ایرانی ۷ دستگاه موسیقی داریم که شامل دستگاه‌های شور، سه‌گاه، چهارگاه، همایون، ماهور، نوا و راست پنج‌گاه می‌باشد.

ردیف موسیقی ایرانی چند دستگاه و آواز دارد؟ موسیقی سنتی ایرانی دارای ۷ دستگاه و ۵ آواز است.