تئوری موسیقی مقدماتی برای مبتدیان

تئوری موسیقی چیست؟

تئوری موسیقی روشی است که موسیقیدان ها برای درک و زبان ارتباطی موسیقی از آن بهره می‌برند. همچنین سیستمی برای تفسیر ترکیبات موسیقی ارائه می‌دهد. به عنوان مثال، تئوری موسیقی المان‌های هارمونی، ملودی، و ریتم را تعریف می‌کند. این المان‌های ترکیبی مانند فرم آهنگ، تمپو، نت‌ها، آکورد‌ها، فواصل، scale ها و موارد مختلف دیگر، همچنین ویژگی‌هایی مانند صدا، لحن، آهنگ، بافت، داینامیک‌ها و موارد دیگر را مشخص می‌کند. سازکالا می‌خواهد که شما را به تئوری موسیقی مقدماتی آشنا کند.

چرا باید تئوری موسیقی را فرا گرفت؟

یادگیری تئوری موسیقی مقدماتی برای افزایش خلاقیت و توسعه آگاهی نوازنده ضروری محسوب می‌شود.

به عنوان مثال یادگیری تئوری موسیقی:

• پیشرفت موسیقی شما را بهبود می‌بخشد.
• به شما کمک می‌کند نحوه کارکرد موسیقی را درک کنید.
• شما را خلاق تر می‌کند.
• درک آکورد و ملودی را آسانتر می‌کند.
• کمک به ایجاد ترکیب‌های مختلف.
• دستیابی به اکسپرشن و تمرین‌های شنوایی.
• ارتباط راحتتر با نوازندگان.
• ارتقای مهارت‌های بداهه نوازی.
• ارتقای مهارت‌های آهنگسازی.

هارمونی در موسیقی چیست؟

هارمونی زمانی است که چندین نت یا صدا برای ایجاد یک صدای جدید همزمان پخش می‌شوند. صداهای ترکیبی در هارمونی مکمل یکدیگر می‌باشند.

آکورد‌ها و پراگرشن آکورد، نمونه‌هایی از هارمونی می‌باشند. یک آکورد دارای سه نت یا بیشتر است که به صورت همزمان پخش می‌شوند.

آکورد و پراگرشن آکورد در یک قطعه موسیقی از ملودی پشتیبانی کرده و مکمل آن می‌باشند. ترکیب بخش‌های مختلف ووکال همچنین هارمونی تشکیل می‌دهند. صداهای ترکیبی choir یک مثال کامل برای هارمونی محسوب می‌شوند.

هارمونی ناهماهنگ، نت‌هایی را اضافه می‌کند که صدای خوشایندی هنگام نواخشدن با یکدیگر ندارند. نتیجه این هارمونی‌ها، افزایش تنش بوده و صدای آکورد را نامنظم می‌کند. این تنش با اجرای آکورد‌های همخوان از بین می‌رود. از جمله مثال‌های فاصله‌های ناهماهنگ می‌توان به فاصله دوم، هفتم و نهم اشاره کرد.

هارمونی هماهنگ به نظر ثابت و درست به نظر می‌رسند. همه نت‌ها در یک آکورد هماهنگ دارای فواصلی هستند که به خوبی با یکدیگر نواخته می‌شوند.

ملودی در موسیقی چیست؟

ملودی به توالی نت‌ها یا صداهایی گفته می‌شود که در یک عبارت موسیقی مرتب شده‌اند. اغلب ملودی یک آهنگ به یادماندنی ترین و قابل تشخیص ترین قسمت آن آهنگ می‌باشد. ملودی‌های مختلف را می‌توان با ساز یا آواز‌ها ایجاد کرد. این ملودی‌ها دارای دو یا چند نت در یک سکوئنس هستند که از نظر موسیقیایی درست به نظر می‌رسند. اکثر ترکیبات شامل ملودی‌های متعددی است که تکرار می‌شوند.

دو عنصر اصلی یک ملودی، آهنگ و ریتم می باشد

Pitch ارتعاش صوتی است که توسط یک ساز یا صدا تولید می‌شود. Pitch نشان دهنده بالا یا پایین بودن صدای نت می‌باشد. چیدمان Pitch ها در یک سری تشکیل یک ملودی می‌دهد.

Rhythm یا مدت زمان، به طول صدای هر Pitch گفته می‌شود. این فاصله زمانی به بیت‌های مختلف مانند نت‌های کامل، نیم پرده، ربع پرده و … تقسیم می‌شوند. ملودی‌ها همچنین دو نوع مختلف دارند: متصل و جدا.

حرکت متصل زمانی است که نت‌ها به صورت کامل یا نیم پرده حرکت می‌کنند. این حالت طبیعی ترین و راحت ترین حالت برای پخش و آواز می‌باشد.

حرکت جداگانه، جهش‌های بزرگتری بین نت‌ها دارد. فاصله بیشتر بین نت‌ها می‌تواند نواختن یا خواندن ملودی را دشوار کند.

ریتم در موسیقی چیست؟

ریتم المان اصلی موسیقی می‌باشد. بعنوان مثال:

ریتم ، حرکت مکرر نت ها و استراحت ( سکوت ) در زمان می‌باشد. ریتم همچنین الگویی از نت یا صداهای قوی و ضعیف است که در طول یک آهنگ تکرار می‌شوند. این الگوها را می‌توان با درام‌ها، پرکاشن، ساز و ووکال‌ها ایجاد کرد.

المان‌های اصلی که شامل ریتم موسیقیایی می‌باشند:

Beat: پالس تکراری که زیربنای الگوی موسیقی است.

Meter: الگوی خاصی از پالس‌های قوی و ضعیف.

Time Signature: تعداد بیت‌ها در هر میزان.

Tempo (BPM): نشان می‌دهد که یک قطعه موسیقی با چه سرعتی پخش می‌شود.

Syncopation ( همگام سازی ): ریتم‌هایی که accent یا تاکید بر offbeat ها دارند.

Accent ها: نشان دهنده شدت یا تاکید بخش خاصی از نت‌ها می‌باشند.

نت ها و فواصل موسیقی

این بخش تمامی نت‌های موجود و روابط بین آن‌ها را تشریح می‌کند:

الفبای موسیقی

نت‌ها در واقع الفبای موسیقی هستند که شامل ۷ حرف می‌باشد: A, B, C, D, E, F, G. هر نت دارای حالاتی متفاوت است که جلوتر می‌خوانیم.

۱۲ نت بر روی صفحه کلاویه پیانو تعریف شده است، که در تصویر زیر می‌توانید مشاهده کنید. این ۱۲ نت به شکل مشابه در اکتاو های پایین و بالا تکرار می‌شوند.

کلاویه های سفید

 نت‌های “natural” در یک گام را شامل می‌شوند، A, B, C, D, E, F, G. اگر فقط می‌خواهید کلاویه های سفید را بنوازید، در کلید C major و A minor هستید.

کلاویه های مشکی

نت های “flat” و “sharp” در یک گام را شامل می‌شوند: A#/B♭, C#/D♭, D#/E♭, F#/G♭, G#/A♭. هر نت دارای نمادی است: ♭ برای flat و # برای sharp استفاده می‌شود.

فواصل

به فاصله بین دو نت گفته می‌شود. چندین فاصله مختلف وجود دارد. این فواصل را با نیم پرده، پرده و موقعیت آن‌ها در گام اندازه گیری می‌کنند.

• فاصله نیم پرده یک semitone می‌باشد.
• فاصله پرده دو semitone می‌باشد.
• دو نیم پرده تشکیل یک پرده می‌دهد.

فاصله‌ها پیاه و اساس هارمونی و ملودی می‌باشند. نواختن دو یا چند نت به صورت همزمان، فواصل هارمونیک یا همان آکورد‌ها را شکل می‌دهد. نواختن نت‌ها به صورت تک در یک سکوئنس باعث ایجاد فواصل ملودیک یا همان ملودی‌ها می شود. علاوه بر این، ما فواصل را بر اساس تعداد ( فاصله ) و پیشوند ( ویژگی ) توصیف می‌کنیم. عدد فاصله نشان دهنده تعداد نیم پرده بین دو نت است. این اعداد شامل ۱ ام ( unison )، ۲ ام، ۳ ام ، ۴ ام ، ۵ ام ، ۶ ام ، ۷ ام و ۸ ام ( اکتاو ) است.

و در نهایت، فواصل از یک پیشوند برای توصیف ویژگی خود استفاده می‌کنند. ۵ ویژگی اصلی  فواصل شامل major ( M )، minor ( m )، perfect ( P )، augmented (A)، diminished (d) می‌باشد.

اکتاو ها

بالاترین یا پایین ترین سطح یک نت را اکتاو می‌گویند. فاصله بین یک نت و دوبرابر فرکانس آن نت را یک اکتاو می‌گویند. هر اکتاو شامل ۱۲ نیم پرده می‌باشد.

برای یادگیری تئوری موسیقی چه کتابی تهیه کنیم ؟

همانطور که می‌دانید کتاب‌ها از مهمترین مراجعی هستند که می‌توانید به هر دانشی دست پیدا کنید. برای یادگیری کامل تئوری موسیقی مفید ترین منبع کتاب‌هایی هستند که سالیان سال توسط هنرجویان مطالعه شده و استادان نیز آنها را تدریس کرده‌اند.

حال ممکن است بپرسید چرا باید به مطالعه کتاب‌های تئوری موسیقی بپردازیم؟ شما قبل از یادگیری موسیقی بهتر است حداقل مقدار قابل قبولی از تئوری موسیقی را بدانید تا بتوانید چیزی که می‌نوازید را درست تر درک کنید. سوالات هر فردی در سطح های مختلف موسیقی می‌تواند متفاوت باشد با داشتن یک کتاب تئوری جامع می‌توانید پاسخ همه سوالات خود را از مبتدی تا پیشرفته در آن پیدا کنید. ما در این قسمت از مقاله می‌خواهیم ۳ کتاب رایج تئوری موسیقی را که برای هنرجویان مطالب کارآمدی داشته باشد معرفی کنیم.

۱ –  تئوری بنیادی موسیقی – پرویز منصوری

۲ – تئوری موسیقی – کلنل علینقی وزیری

۳ – تئوری موسیقی – مصطفی کمال پورتراب