بررسی تفاوت های تار و سه تار
بدون شک تا به حال نام سه تار و تار را شنیده‌اید؛ اما اینکه این دو چه تفاوت‌های اصلی دارند، احتمالا برای شما سوال باشد. ممکن است افرادی که در موسیقی سر رشته‌ای ندارند در نگاه اول تفاوت این دو را در تنها در ظاهر ببینند اما تار و سه تار در موارد اساسی‌تری با یکدیگر فرق می‌کنند. در مقاله مقایسه ویژگی های تار و سه تار، تفاوت‌های مختلف این دو ساز را مورد بررسی قرار می‌دهیم، با ما همراه باشید.
تفاوت ظاهری
- احتمالا اولین چیزی که توجه شما را جلب می‌کند، ظاهر تار و سه تار است که کاملا باهم متفاوت هستند. اولین موردی که به چشم می‌خورد اندازه بزرگ‌تر تار نسبت به سه تار است. درواقع تار دارای دو کاسه، یکی کوچک و دیگری بزرگ می‌باشد. در حالی که کاسه سه تار تکی بوده و گلابی شکل است.
- مورد دیگری که در ظاهر تار می‌بینید صفحه جلوی کاسه است. در سه‌تار از صفحه‌ای چوبی معمولا از چوب توت یا گردو استفاده می‌شود اما در تار پوست طبیعی یا مصنوعی روی دهانه کاسه‌ها چسبانده می‌شود.
- اگر بیش‌تر دقت کنید خرک تار هم با سه‌تار کاملا فرق می‌کند. خرک تار بزرگ‌تر بوده و دو پایه دارد تا روی پوست قرار بگیرد.
- مورد بعدی دسته و جعبه گوشی‌های تار می‌باشد. در تار به دلیل استفاده از ۶ سیم، پهنای دسته بیش‌تر شده، تعداد گوشی‌ها به ۶ عدد افزایش یافته و اندازه جعبه گوشی‌ها نیز بزرگ‌تر شده است.
- ممکن است دیده باشید که در برخی سه‌تارهای حرفه‌ای از استخوان روی صفحه انگشت‌گذرای استفاده می‌شود؛ اما این امر در تار کاملا رایج است و می‌توان گفت در اغلب تارها دو نوار سفید رنگ روی دسته می‌بینید که از جنس استخوان است.
تفاوت در صدادهی
هنگام نواختن سه‌تار چیزی که توجه مخاطب را جلب می‌کند، ظرافت صدای آن است و در نقطه مقابل، تار دارای قدرت صدای بیشتری است. اما جالب است بدانید وسعت صدا یا دامنه صدای این دو با یکدیگر شباهت زیادی دارد.
حال ممکن است برای شما سوال پیش بیاید که وسعت صدا به چه معناست؟ درواقع وسعت صدا به تقسیم‌بندی گفته می‌شود که شامل تعدادی نت زیر تا بم است. اما چگونه می‌توان متوجه شد که وسعت صدای این سازها شبیه یکدیگر است؟
جواب: از تعداد پرده‌بندی‌ها می‌توان به این موضوع پی برد چرا که سه‌تار معمولا ۲۶ پرده و تار ۲۸ پرده دارد.
در ادامه اگر بخواهیم دقیق‌تر صدادهی این دو را بررسی کنیم، صدای تار کمی بم‌تر شنیده می‌شود و دارای شفافیت و حجم صدای بیشتری است و سه‌تار صدایی نرم‌تر و زنگ دارتری دارد، که از حجم کم‌تری هم برخوردار است.
تفاوت در نواختن تار و سه تار
از تفاوت‌های بسیار مهم بین تار و سه‌تار می‌توان به نحوه نواختن آنها اشاره کرد که ممکن است برخی این موضوع را ندانند. در ابتدا لازم است بدانید سه‌تار به وسیله مضراب فلزی که روی انگشت سبابه قرار می‌گیرد نواخته می‌شود. گاهی اوقات نیز برای داشتن صدایی نرم‌تر نوازنده با ناخن انگشت سبابه روی سیم‌ها می‌نوازد. تار هم به وسیله یک مضراب فلزی معمولا از جنس برنج که به انتهای آن موم چسبانده می‌شود نواخته می‌شود .
نکته مهم دیگر نحوه نواختن است. در سه‌تار با حرکت دادن انگشت سبابه و ضربه زدن نوک انگشت بر روی سیم‌ها می‌نوازیم. اما برای نواختن تار، مچ نوازنده باید حرکت کند و مضراب را از بالا به پایین یا برعکس روی سیم‌ها بزند.
درضمن در سه‌تار ۴ سیم داریم که ۲ سیم آخر (سیم سفید و واخوان) با هم نواخته می‌شوند. اما در تار سیم‌ها جفت هستند یعنی مجموعا ۶ سیم داریم که معمولا دو، سل، دو کوک می‌شوند. از نظر نحوه مضراب زدن تکنیک‌های این دو ساز نیز به یکدیگر شبیه هستند و در هر دو از تکنیک‌های چپ، راست، ریز، دراب و… استفاده می‌شود.
برای مشاهده آموزش سه تار به صورت ویدیویی کلیک کنید.
تفاوت کاربرد
با توجه به ویژگیهای صدایی تار و سه تار کاربرد این دو متفاوت است. برای مثال سه‌تار در تک نوازی و دو نوازی استفاده می‌شود و تار به دلیل داشتن صدایی بم‌تر و حجیم‌تر در گروه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما این موضوع به هیچ وجه قطعی نیست و هر دوی این سازها می‌توانند با توجه به تکنیک نواختن در موقعیت‌های مختلفی استفاده شوند. یعنی به طبع سه‌تار در بسیاری از گروه نوازی‌ها حضور دارد و همین‌طور ساز تار در تک نوازی‌ها هم رایج است. بنابراین موضوعاتی که بیان شد تقریبی هستند.
در مجله اینترنتی سازکالا می‌توانید با مطالعه راهنمای خرید تار و راهنمای خرید سه‌تار ساز مناسب خود را خریداری نمایید.
آیا یادگیری تار و سه‌تار باهم فرق می‌کند ؟
برخی معتقدند که برای شروع یادگیری بهتر است ابتدا سراغ آموختن سه‌تار برویم زیرا نسبتا ساده‌تر است. اما توصیه ما این است که تنها ملاک شما برای انتخاب ساز میزان علاقه شما به آن ساز باشد. یعنی اگر به صدای تار علاقه بیشتری دارید، هیچ مانعی وجود ندارد که ابتدا با این ساز یادگیری را آغاز کنید چرا که هیچ سازی نسبت به دیگری برتری نداشته و هرکدام ویژگیهای خاص خود را دارند.
اما درباره نوازندگان این ساز باید بگوییم اگر خودتان سه‌تار می‌نوازید، نواختن تار برای شما آسان‌تر است و باید در ابتدای کار بیش‌تر بر روی مضراب زدن با قدرت مچ تمرین کنید و اگر نوازنده تار هستید تنها چالش شما برای نواختن با انگشت سبابه است که با تمرین به راحتی به آن مسلط خواهید شد.
یکی از سوالات رایج هنرجویان مبتدی این است که : با ساز تار یادگیری را شروع کنیم یا سه تار؟
این سوال نمی‌تواند جواب صحیح و قطعی داشته باشد زیرا این موضوع کاملا بستگی به علاقه شما نسبت به این سازها دارد. بنابراین این سوال را اول از خودتان باید بپرسید و ببینید به کدام یک علاقه بیشتری دارید. حتی اگر به هر دو علاقه زیادی داشتید که بعید هم نیست، با یادگیری یکی از این سازها به راحتی می‌توانید دیگری را با کمی تمرین بیاموزید زیرا پرده بندی این دو ساز با هم یکسان هستند.
در کل به تمامی هنرجویان به خصوص نوآموزان پیشنهاد می‌کنیم، به هیچ وجه عجله نکنند، سعی کنند برای تمرین خود برنامه مشخص داشته باشند و به صورت مستمر آن را انجام دهند.
برای اطلاع از قیمت تار و قیمت سه تار کلیک کنید.
سخن آخر: در این مقاله به مقایسه ویژگی های تار و سه تار پرداختیم. به یاد داشته باشید با تمرین و تلاش کافی بدون شک به نتیجه عالی دست خواهید یافت.
