آموزش کوک کردن سه تار به صورت ساده

یکی از سازهای سنتی ایرانی و آسیایی محبوب در دنیا، ساز سه تار است که در بسیاری از قطعات مورد استفاده قرار گرفته شده است و طرفداران بی شماری نیز دارد. با این که این ساز، یکی از خوش صداترین سازهای ایرانی و آسیایی به شمار می‌رود، اما یکی از اصلی‌ترین چالش‌های آن کوک کردن سه تار است.

ساز سه تار بر خلاف بسیاری از سازهای غربی، یک سیستم خاص و منحصر به فرد برای کوک شدن دارد که دست نوازنده را برای نواختن قطعات مختلف باز می‌گذارد. در ادامه این مقاله قصد داریم تا شما را با نحوه کوک کردن این ساز آشنا کنیم و ویژگی‌های مختلف آن را برای شما شرح دهیم.

در ادامه با سازکالا همراه باشید.

تفاوت اصلی سه تار و سازهای غربی

یکی از مشخصه‌هایی که در مورد ساز سه تار وجود دارد، این است که از نظر مکانیزم طراحی این ساز با سازهای محبوب غربی، همانند گیتار، تفاوت زیادی دارد. ساز گیتار یک ساز کلی است به این معنا که شما می‌توانید با استفاده از آن، در گام‌ها و مد‌های مختلف شروع به نوازندگی کنید.

اما این موضوع در مورد سه تار متفاوت است. سه تار یک ساز مدال است و بسته به گام و مدی که می‌خواهید در آن نوازندگی کنید، می‌توانید فرت‌های آن را جا به جا کرده و صدایی متفاوت را به دست آورید. از طرف دیگر، پس از خرید سه تار خود باید بدانید که در چه سبک‌هایی می‌خواهید به فعالیت بپردازید و هدف شما تولید و یا بازنوازی قطعات محبوب ایرانی است، و یا می‌خواهید قطعات بین المللی که برای این ساز در نظر گرفته شده را بنوازید.

مطلب پیشنهادی : آموزش انگشت گذاری سه تار

آموزش کوک سه تار به صورت ابتدایی

برای آن که نوازندگان مبتدی در این آموزش گیج نشوند، ما روش کوک کردن این ساز به شکل ابتدایی و کلی را به شما آموزش می‌دهیم اما در نظر داشته باشید که در موسیقی، دو نت از نت‌های ساز سه تار تغییر می‌کنند تا دست نوازنده برای نواختن قطعات مختلف باز باشد.

اولین کاری که باید برای کوک کردن ساز خود انجام دهید این است که مطمئن شوید که ساز شما به درستی رگلاژ شده است و سیم‌هایی که بر روی ساز شما قرار داده شده است، سیم‌های با کیفیت و سالمی هستند. سپس، پیشنهاد ما به شما این است که چند بار اول برای کوک کردن ساز خود از دستگاه تیونر استفاده کنید. حتما دیده اید که بسیاری از اساتید ساز سه تار، سازهای خود را به شکل گوشی کوک می‌کنند و تنها با شنیدن صدای سیم، می‌توانند تشخیص دهند که سیم آن‌ها کوک و یا ناکوک است.

اما این موضوع تمرین و تجربه بسیار زیادی را می‌طلبد و اگر شما یک نوازنده مبتدی هستید، بهترین روش برای کوک کردن سه تار استفاده از دستگاه‌های تیونر و یا در صورت نبود این دستگاه‌ها، استفاده از اپلیکیشن‌هایی است که برای کوک کردن سازهای مختلف استفاده می‌شود.

دقت داشته باشید که پیش از کوک کردن ساز خود، نیاز است تا با کوک هدف آشنایی داشته باشید و بدانید که هر سیم را باید به چه نتی کوک کنید. کوک اصلی ساز سه تار به شکل “دو-سل-دو-دو” می‌باشد که از پایین به بالا در نظر گرفته می‌شود. یعنی اگر سیم‌ها را از پایین شروع به شمارش کنید، سیم سفید نت دو، سیم زرد نت سل و دو سیم زرد و سفید که کنار یکدیگر قرار داده شده اند نیز به نت دو کوک می‌شوند.

تغییر کوک توسط نوازندگان بزرگ

برای علاقه مندان اما شاید جالب باشد که بسیاری از نوازندگان بزرگ سه تار که در دستگاه‌های ایرانی به نوازندگی می‌پردازند، از این کوک استفاده نمی‌کنند و این کوک را مقداری تغییر داده اند تا حس و حال موسیقی ایرانی را راحت‌تر از گذشته به شنونده منتقل کنند. بسیاری از این اساتید، نت دو را یک پرده پایین‌تر از دیاپازون کوک می‌کنند، یعنی نت دو به نت سی بمل تغییر پیدا می‌کنند و همچنین نت سل نیز به نت فا تغییر پیدا می‌کنند. اگر به عنوان یک نوازنده مبتدی می‌خواهید ساز خود را کوک کنید، پیشنهاد ما به شما کوک کردن ساز به شیوه استاندارد این ساز یعنی “دو-سل-دو-دو” می‌باشد اما اگر نوازنده نیمه حرفه‌ای هستید و می‌خواهید صدایی متفاوت را از ساز خود به دست آورید، کوک کردن ساز به شیوه دوم را به شما پیشنهاد می‌دهیم.

نحوه کوک سه تار با استفاده از تیونر

استفاده از تیونر برای کوک کردن ساز سه تار نیز بسیار ساده است. پس از آن که سیم خود را تعویض کردید (و یا به هر دلیلی ساز شما از کوک خارج شده بود)، تیونر را روشن کرده و سپس به سیم مورد نظر خود مضراب می‌زنید. پیشنهاد ما به شما این است که از سیم پایینی، یعنی سیم سفید شروع به کوک کردن ساز کنید. باید سر کوک سیم مورد نظر خود را تا حدی بپیچانید که حرفی که بر روی تیونر نمایش داده می‌شود، حرف C و یا نت دو باشد. این کار را برای سیم زرد نیز انجام دهید و نت آن را تا حرف G یا سل ادامه دهید. بار دیگر برای کوک کردن دو سیم بالایی سر کوک را تا حدی بچرخانید که به حرف C برسید.

یکی از نکاتی که باعث می‌شود تا بسیاری از نوازندگان مبتدی از کوک کردن ساز خود ترس داشته باشند، پاره شدن سیم‌های ساز سه تار است. این موضوع، کاملا طبیعی است و در بسیاری از مواقع هنگام کوک کردن ساز، سیم‌های سه تار شما پاره می‌شوند. این موضوع نباید باعث ترس شما شود بلکه در طولانی مدت، می‌توانید بهتر از گذشته سیم‌های ساز خود را کوک کرده و پاره شدن سیم‌های خود هنگام کوک کردن را به حداقل برسانید. در نظر داشته باشید که پس از مدتی نیز، می‌توانید بدون نیاز به استفاده از تیونر، از گوش خود برای کوک کردن سه تار خود استفاده کنید.

مطلب پیشنهادی: معرفی و راهنمای جامع خرید سه تار

سخن پایانی

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در مورد ساز سه تار، کوک کردن آن است که با استفاده از آموزشی که در این مقاله برای شما آماده کردیم، می‌توانید با خیالی راحت و آسوده ساز خود را کوک کرده و از آن برای تمرین‌های خود استفاده کنید.