در دنیای ضبط حرفه‌ای صدا، یکی از مشکلاتی که می‌تواند کیفیت یک ضبط را تحت تأثیر قرار دهد، پدیده‌ای به نام سیبیلانس (Sibilance) است. سیبیلانس به صدای تیز و ناخوشایندی گفته می‌شود که هنگام تلفظ حروف سایشی مانند “س”، “ش”، “ز”، “چ” ایجاد می‌شود. این مشکل در ضبط پادکست، گویندگی، دوبله و موسیقی به‌خصوص در ژانرهایی که صدای خواننده واضح و نزدیک ضبط می‌شود، بیش از پیش دیده می‌شود. اگرچه سیبیلانس یک ویژگی طبیعی گفتار برخی افراد است، اما در برخی موارد به دلیل نوع میکروفون، پردازش‌های صوتی یا موقعیت نامناسب ضبط تشدید می‌شود. خوشبختانه، راه حل‌های متعددی برای کاهش یا حذف آن وجود دارد که می‌توان در مراحل قبل از ضبط و پس از ضبط (مرحله میکس و مسترینگ) اجرا کرد. در این مقاله، ابتدا به اینکه سیبیلانس چیست و بررسی علت‌های ایجاد سیبیلانس پرداخته و سپس روش‌های مختلف مقابله با آن را معرفی خواهیم کرد.
سیبیلانس چیست و چرا رخ می‌دهد؟
سیبیلانس به مجموعه ای از فرکانس‌های تیز گفته می‌شود که در بازه ۵ تا ۱۰ کیلوهرتز قرار دارند. این صدا معمولاً در تلفظ برخی حروف سایشی مانند “س”، “ش”، “چ” و گاهی “ت” و “ج” ظاهر می‌شود. از آنجایی که این صداها در فرکانس‌های بالا تقویت می‌شوند، هنگام ضبط صدا، به ویژه در میکروفون‌های با حساسیت بالا، ممکن است بیش از حد برجسته شوند و باعث آزار گوش شنونده شوند.
عوامل ایجاد سیبیلانس
سیبیلانس می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی ایجاد یا تشدید شود که برخی از مهم ترین آنها عبارت‌اند از:
- ویژگی‌های گفتاری فرد: برخی افراد ذاتاً حروف سایشی را با شدت بیشتری تلفظ می‌کنند که باعث افزایش سیبیلانس در صدای آنها می‌شود.
- نوع میکروفون: میکروفون‌های کاندنسر معمولاً فرکانس‌های بالا را با دقت بالایی ضبط می‌کنند و در نتیجه احتمال ایجاد سیبیلانس در آنها بالاتر است.
- زاویه و فاصله میکروفون: قرار دادن میکروفون مستقیماً در برابر دهان و در فاصله کم، باعث ورود مستقیم هوای حاوی سیبیلانس به دیافراگم میکروفون می‌شود که این مشکل را تشدید می‌کند.
- تقویت بیش از حد فرکانس‌های بالا در میکس: اگر در مرحله پردازش صوتی، فرکانس‌های بالا را بیش از حد افزایش دهید، سیبیلانس تشدید خواهد شد.
- استفاده از پری امپ های نامناسب: برخی پیش تقویت‌کننده های صوتی (Preamp) فرکانس‌های بالا را به شکلی ناخواسته تقویت می‌کنند که باعث افزایش سیبیلانس در صدا می‌شود.
در ادامه مقاله سیبیلانس چیست و راه های برطرف کردن آن با سازکالا همراه باشید.
روش‌های کاهش سیبیلانس
پیشگیری از سیبیلانس در هنگام ضبط
۱. انتخاب میکروفون مناسب
میکروفون‌های کاندنسر مانند Neumann TLM 103 و AKG C414 تمایل به ثبت جزئیات و فرکانس‌های بالا دارند که ممکن است سیبیلانس را بیشتر کنند. برای کنترل سیبیلانس، برخی میکروفون‌های دینامیک مانند Shure SM7B یا Electro-Voice RE2 0 گزینه‌های بهتری هستند، زیرا این مدل‌ها فرکانس‌های بالا را کمتر تقویت می‌کنند.
۲. استفاده از پاپ فیلتر (Pop Filter)
یک فیلتر پاپ دولایه می‌تواند از ورود بیش از حد جریان هوا هنگام تلفظ حروف سایشی به میکروفون جلوگیری کند.
۳. تغییر موقعیت میکروفون
به‌جای قرار دادن میکروفون مستقیماً رو به روی دهان، آن را کمی به طرفین متمایل کنید یا زاویه آن را تغییر دهید تا جریان هوا مستقیماً به دیافراگم برخورد نکند.
همچنین، فاصله میکروفون را حداقل ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر حفظ کنید تا شدت فرکانس‌های بالا کاهش یابد.
۴. تمرین کنترل تلفظ
ضبط آزمایشی انجام دهید و ببینید در کدام کلمات سیبیلانس شما شدید تر است.
تمرین کنید تا هنگام گفتن این کلمات، شدت حروف سایشی را کاهش دهید.
کاهش سیبیلانس در مرحله پردازش صوتی
۱. استفاده از De-Esser
پلاگین‌های De-Esser ابزارهایی هستند که به طور خودکار فرکانس‌های سیبیلانس را شناسایی و کاهش می‌دهند. برخی از پلاگین‌های محبوب شامل:
- Waves DeEsser
- FabFilter Pro-DS
- iZotope RX De-es
در این پلاگین‌ها، باید فرکانس سیبیلانس را پیدا کنید معمولاً بین ۵KHz تا ۱۰KHz و مقدار کاهش (Threshold) را تنظیم کنید تا بدون افت کیفیت، سیبیلانس کاهش یابد.
۲. استفاده از اکولایزر (EQ)
در یک اکولایزر گرافیکی، فرکانس‌های بین ۵KHz تا ۹KHz را به میزان ۳ تا ۶ دسی‌بل کاهش دهید تا سیبیلانس کم شود. مراقب باشید که بیش از حد این فرکانس‌ها را کم نکنید، زیرا باعث خفگی و کاهش وضوح صدا می‌شود.
۳. ویرایش دستی در نرم‌افزار صوتی
در نرم‌افزارهایی مانند Adobe Audition و Reaper می‌توانید از Spectral Frequency Display استفاده کنید تا فرکانس‌های بالای مربوط به سیبیلانس را به صورت دستی کاهش دهید.
۴. استفاده از Multiband Compressor
کمپرسور چندباندی (Multiband Compressor) به شما این امکان را می‌دهد که فقط فرکانس‌های بین ۴KHz تا ۱۰KHz را کنترل کرده و از تشدید سیبیلانس جلوگیری کنید.
نتیجه گیری
در این مقاله به اینکه سیبیلانس چیست و اینکه یکی از مشکلات رایج در ضبط صدا است که می‌تواند کیفیت کلی یک ضبط را تحت تأثیر قرار دهد پرداختیم. این مشکل معمولاً به دلیل تلفظ فرد، نوع میکروفون، زاویه نامناسب میکروفون یا پردازش‌های نادرست صوتی ایجاد می شود. برای مقابله با سیبیلانس، می‌توان از روش‌های پیشگیری قبل از ضبط مانند استفاده از میکروفون مناسب، فیلتر پاپ و تغییر موقعیت میکروفون، و همچنین از پردازش‌های پس از ضبط مانند De-Esser، اکولایزر و ویرایش دستی استفاده کرد.
در نهایت، کنترل سیبیلانس نیازمند ترکیبی از تکنیک‌های مختلف است تا صدایی شفاف، متعادل و حرفه ای تولید شود. اگر مشکل سیبیلانس در ضبط‌های شما شدید است، می‌توانید از روش‌های فوق برای بهبود کیفیت صدای خود بهره ببرید.
