آموزش سه تار جلسه دوم

با جلسه دوم آموزش سه تار در مجله اینترنتی سازکالا همراه شما عزیزان هستیم. در این جلسه می‌خواهیم به مباحثی همچون نحوه گرفتن ساز ، مضراب زدن و انگشت گذاری بپردازیم. همچنین در انتهای این جلسه آموزشی بخشی از قطعه بارون بارونه را برای تمرین شما هنرجویان گرامی قرار داده ایم.

جلسه اول آموزش سه تار

جلسه سوم آموزش سه تار

جلسه چهارم آموزش سه تار

جلسه پنجم آموزش سه تار

نحوه گرفتن ساز

برای گرفتن ساز ابتدا باید درست یا به عبارتی در حالت ایده آل برای ساز زدن بنشینیم. برای این کار بهتر است بر روی صندلی بنشینیم البته ممکن است تاکنون بسیاری از نوازندگان را دیده باشید که بر روی زمین می‌نشینند، شما هم می‌توانید اینگونه ساز بزنید اما پیشنهاد ما این است که از صندلی استفاده کنید.

برخی نکات برای نشستن بر روی مبل یا صندلی

• بهتر است صندلی دسته دار نباشد تا مانع حرکت آزادانه دست های شما نشود.
• سعی کنید از صندلی یا مبلی که هنگام نشستن بر روی آن فرو می‌روید استفاده نکنید.  
• برای راحتی هنگام نواختن، باید ارتفاع صندلی به گونه‌ای باشد که ران پای شما با سطح زمین موازی باید. ممکن است برخی هنرجویان از زیر پایی استفاده کنند اما توصیه ما استفاده از یک صندلی با ارتفاع مناسب است.

نکاتی که در بالا ذکر کردیم الزامی نیستند اما به هنرجویان توصیه می‌شود در ابتدای کار بدین شکل تمرین کنند. پس از گذشت مدتی تمامی این مسائل برای نوازنده عادی شده و بدون فکر آنها را انجام می‌دهند.  

حال می‌خواهیم ساز را دست بگیریم. برای داشتن حالتی مناسب برای گرفتن ساز سه تار، باید ابتدا کاسه ساز را در محلی بین ران و شکم قرار دهید اما زیاد آن را به خود نچسبانید. می‌توانید رو به روی آیینه بنشینید تا نحوه گرفتن ساز خود را مشاهده کنید. از رو به رو دسته ساز شما باید زاویه حدود ۳۰ درجه با سطح زمین ایجاد کند، دقت داشته باشید دسته را به سینه خود نچسبانید یا زیاد از بدن خود دور نکنید.

صفحه رویی سه تار باید به گونه‌ای قرار بگیرد که وقتی از بالا به آن نگاه می‌کنیم سیم‌ها در یک راستا باشند.

مروری بر نکات مهم هنگام گرفتن ساز

• ساز در محل برخورد ران و شکم قرار می‌گیرد.
• دسته از رو به رو زاویه حدود ۳۰ درجه دارد.
• دست چپ کاملا آزاد بوده و کمی با بدن فاصله دارد.

به طور کلی برای نواختن ساز معمولا کم تنش ترین حالت را انتخاب می‌کنیم. سعی کنید قبل نواختن کمی نرمش کنید و به دست ها و شانه هایتان فشار وارد نکنید.

نحوه مضراب زدن

دست راست مهم‌ترین بخش در نوازندگی ساز سه تار است. همانطور که می‌دانید ما سه تار را با انگشت اشاره می‌نوازیم، بنابراین معمولا ناخن این انگشت را کمی بلند نگه می‌داریم یا در صورت کوتاه بودن ناخن از مضراب فلزی استفاده می‌کنیم.

لازم است به یک نکته مهم اشاره کنیم که ممکن است برای برخی از هنرجویان سوال باشد. رایج ترین حالت برای مضراب زدن با دست راست است. حال افرادی که چپ دست هستند اغلب نگران این موضوع هستند که چگونه با دست راست سه تار بنوازند.

لازم است بدانید شما با هر دو دستتان می‌توانید مضراب بزنید زیرا در هر صورت دستان شما احتیاج به تمرین دارند، اما توصیه می‌کنیم سه تار را با همان سیستم رایج یعنی مضراب زدن با دست راست و انگشت گذاری با دست چپ بیاموزید.

برای مضراب زدن همانطور که در فیلم جلسه دوم مشاهده می‌کنید لازم است مراحل را به ترتیب انجام دهید و با حوصله بر روی آنها تمرین کنید. در ادامه نحوه مضراب زدن را مرحله به مرحله بازگو می‌کنیم.

مراحل تمرین برای مضراب زدن

• دست راست را حالت نیمه مشت می‌کنیم.
• سعی کنید چهار انگشت شما از هم زیاد فاصله نگیرند.
• انگشت شست خود را به موازات قوس بالایی صفحه قرار دهید.
• دقت کنید کف دست شما روی سیم‌ها حالت گرد داشته باشد و به سیم‌ها نچسبد.
• دست راست شما باید کمی زاویه داشته باشد. سعی نکنید دستتان عمود بر صفحه باشد.
• انگشت وسط را کمی آزاد کنید تا انگشت اشاره به راحتی حرکت کند.
• انگشت شست خود را از بند اول و دوم خم کنید به سیم‌ها ضربه بزنید و به سمت کف دست خود ببرید به صورتی که کف دست خود را لمس کنید. به هیچ وجه برای این تمرین نگران برخورد ناخن به چوب صفحه یا به صدا درآمدن همه سیم‌ها نباشید و فقط بر روی حالت دست راست خود تمرکز کنید.
• سعی کنید به صورت منظم و با شمارش شروع به مضراب زدن کنید و این تمرین را بدون عجله و با آرامش انجام دهید. ضمنا این کار به آمادگی ذهن شما برای تمرین‌های ریتم ، وزن و .. کمک خواهد کرد.

تمرین‌هایی که تا اینجای کار انجام دادیم مربوط به نوع خاصی از مضراب زدن به نام “مضراب راست” است. نوع دیگری از مضراب زدن به نام “مضراب چپ” داریم که دقیقا برعکس عملی است که در مضراب راست انجام می‌دهیم.

یعنی در مضراب چپ انگشت اشاره خود از داخل دست به سمت بیرون حرکت دهید و بر روی سیم ها ضربه بزنید. سعی کنید برای مضراب چپ هم مانند مضراب راست تمرین‌هایی را ابداع کنید و به صورت منظم انجام دهید.

آموزش نحوه انگشت گذاری

در این بخش وضعیت دست چپ برای گرفتن دسته و انگشت گذاری را بررسی می‌کنیم.

• دست چپ خود را آزاد کرده و از حالت منقبض خارج کنید.
• مچ دست خود را در راستای ساعد صاف نگه دارید.
• سپس دسته ساز را بین انگشت شست و بند اول انگشت اشاره قرار دهید.
• انگشت شست را بر روی دسته بگذارید اما به هیچ وجه فشار وارد نکنید.
• بند اول انگشت اشاره را خم کنید رو نوک انگشت خود را پشت پرده دوم سیم اول ( نت ر ) قرار دهید.
• سیم را با گوشه سمت چپ انگشت اشاره بگیرید و آن را دقیقا چسبیده به پشت پرده قرار دهید.
• به همین ترتیب انگشت دوم خود را به تمرین اضافه کنید. سعی کنید بدون عوض کردن موقعیت انگشت اول، انگشت دوم را پشت پرده پنجم سیم اول ( نت می ) قرار دهید.

سخن پایانی

در این جلسه سه تمرین مهم و کلیدی برای نواختن سه تار یعنی نحوه گرفتن ساز، مضراب زدن و انگشت گذاری را آموختیم. به یاد داشته باشید تمرین‌های شما برای یک روز یا چند ساعت کافی نیست. بهتر است این تمرین‌ها را چند بار در هفته انجام دهید و با ایجاد تمرین‌های جدید، نواختن با ساز را برای خود جذاب کنید.

در انتهای این جلسه، آموزش نواختن قطعه بارون بارونه در اختیار شما عزیزان قرار داده شده تا پس از تمرین های اولیه از نواختن این قطعه محبوب لذت ببرید.