معرفی و راهنمای جامع خرید تنبک

تاریخچه تنبک

تنبک یکی از مهمترین سازهای کوبه‌ای پوستی در موسیقی ایرانی است که سالهاست مورد توجه موسیقی‌دانان و نوازندگان ایرانی قرار گرفته است. حتی تنبک را می‌توان جزو مشهورترین و رایج ترین سازهای کوبه‌ای پوستی در ایران دانست. آثار وجود سازی از خانواده تنبک امروزی را می‌توان در تمدن‌های اولیه نیز پیدا کرد.

مدارک تاریخی حاکی از حضور این ساز در تمدن‌هایی مانند ایلام و ساسانیان است. اما این ساز در دوره قاجار اهمیت زیادی در موسیقی پیدا کرد علاوه بر این در آن زمان به نام دمبلک شناخته می‌شد. مدارک باقی مانده نشان می‌دهند نخستین نمونه‌های ضبط شده از نواختن با تنبک نیز به زمان قاجار برمی‌گردد.

میتوان گفت تنبک جزو سازهایی با تاریخچه بسیار غنی و کهن است. بدون شک گذر زمان و پیشرفت تکنولوژی از عوامل تاثیر گذار در تکامل یافتن این ساز یوده است. تنبک امروزی به گونه ای شکل جدیدی از نسل‌های قبلی خود است.

معرفی تنبک

تنبک عضوی مهم در خانواده سازهای کوبه‌ای است. تنبک که برخی آن را به نام ضرب می‌شناسند متشکل از بدنه چوبی و پوست طبیعی چهارپایان است که بر روی دهانه آن کشیده می‌شود. شکل ظاهری این ساز به شکل جام است که میتوانید مشابه آن را در کشور های عربی، ترکیه، افغانستان و… بیابید.

ممکن است با انواع مختلفی از تنبک برخورد کنید که لازم است بدانید از نظر کاربرد و صدادهی با یکدیگر متفاوت هستند. برای مثال اندازه دهانه، جنس و حالت بدنه و جنس پوست مواردی هستند که در نوع صدای ساز تاثیر دارند. همچنین دهانه بزرگ تنبک با اندازه‌های مختلفی ساخته می‌شود تا برای سنین مختلف مورد استفاده قرار بگیرد.

به طور کلی تنبک های بزرگتر معمولا برای اجرای ارکستر رایج بوده و تنبک های کوچکتر بیشتر در تک نوازی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه به منظور آشنایی بیشتر شما با ساختار تنبک، به بررسی قسمت های مختلف آن می‌پردازیم.

معرفی اجزای تنبک

دهانه بزرگ

دهانه بزرگ یکی از اصلی‌ترین قسمت‌های تنبک است. زیرا ساخت دقیق و استاندارد آن موجب توزیع یکسان ارتعاش صدا در تمامی نقاط می‌شود.

همانطور که گفته شد دهانه تنبک دارای اندازه‌های مختلفی است که به سه دسته کلی دهانه کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم می‌شود.

تنه یا کاسه

تنه تنبک، به قسمت استوانه‌ای شکل از جنس چوب گفته می‌شود که سازگران به دو شیوه رایج آن را می‌سازند. این دو روش اصطلاحا ترکه‌ای و یک تکه نامیده می‌شوند. همانطور که از نام آن‌ها پیداست، کاسه ترکه‌ای متشکل از ترکه‌های چوبی است که در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند و کاسه به تکه‌ای از کنده درختی که به صورت یک تکه تراش میخورد می‌گویند.

درضمن برای جلوگیری از لرزش دست نوازنده در هنگام نواختن، شیارهایی در عرض تنه ایجاد می‌گردد. البته کارایی این شیارها محدود به همین بخش نیست، بلکه از شیارهای تنه برای اجرای برخی تکنیک های نوازندگی مانند کشیدن ناخن بر روی شیارها و… نیز استفاده می‌شود.

نفیر یا گلو

این قسمت بین تنه و دهانه کوچک انتهایی تنبک قرار دارد که نفیر یا گلو نامیده می‌شود. نفیر در واقع همان حالت استوانه را دارد اما باریک تر است. سازندگان معمولا این قسمت را با طول ۲۶ سانتی متر و قطر ۱۸ سانتی متر می سازند.

دهانه کوچک

دهانه کوچک را می‌توانید در قسمت پایینی نفیر مشاهده کنید. دهانه کوچک در واقع به منظور خروج صدای تولید شده از پشت ساز است. بسته به اندازه های تنبک اندازه این قسمت نیز می‌تواند متغییر باشد.

پوست

به طور کلی دهانه تنبک با پوست حیواناتی مانند بز، گوساله و شتر پوشانده می‌شود. نوع پوستی که در تنبک به کار می‌رود نیز بسته به کاربرد آن می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال برای اجرای تکنوازی یا ارکستر، اغلب از پوست حیواناتی مانند بز یا میش که ضخیم تر و با قدمت بیشتر باشد استفاده می‌شود. همینطور برای تنبک‌های تنکوازی که اندازه کوچکتری دارند معمولا از پوست‌های نازک تر استفاده می‌شود.

راهنمای خرید تنبک

اگر قصد خرید یک تنبک را دارید لازم است برخی نکات را هنگام خرید آن رعایت کنید.

از مسائل مهم برای خرید یک تنبک مناسب اندازه دهانه، کیفیت صدادهی و ساخت و قیمت آن است. این موارد باید با یکدیگر تناسب و تعادل داشته باشند، یعنی علاوه بر اینکه ساز شما کیفیت صدادهی خوب و صنعت ساخت استانداردی دارد باید از قیمت مقرون به صرفه‌ای نیز برخوردار باشد. البته بدون شک موضوع قیمت کاملا وابسته به سطح کیفی ساز و متریال بکار برده شده در آن است.

بنابراین اگر مبتدی هستید پیشنهاد ما یک ساز مشقی یا متوسط برای شروع یادگیری است. همچنین تنبک هایی با کیفیت بسیار عالی از قیمت بیشتری برخوردار بوده و برای نوازندگان حرفه‌ای طراحی شده است در نتیجه معمولا این نوع تنبک‌ها برای شروع یادگیری پیشنهاد نمی‌شوند. یکی از دلایل مناسب نبودن سازهای گران قیمت برای فرد تازه کار، می‌تواند احتمال منصرف شدن وی از ادامه یادگیری باشد.

پس ما می‌گوییم اول با توجه به نیاز خود و سپس با در نظر گرفتن بودجه ای که در اختیار دارید خریدتان را انجام دهید. در ادامه شما را با برخی روش‌های تشخیص یک تنبک خوب آشنا خواهیم کرد.

چگونه استاندارد بودن تنبک را تشخیص دهیم ؟

ویژگی های پوست مناسب

بهتر است تنبکی را خریداری کنید که از پوست حیواناتی مانند بز، میش، بره، آهو، گوساله، ماهی و بز کوهی در آن استفاده شده باشد.

سطح پوست باید سالم و بدون زدگی باشد.

پوست باید روی ساز محکم کشیده شده باشد و وقتی که پوست را فشار می‌دهید نباید بیشتر از چند میلی‌ متر فرو رود.

به یک دست بودن ضخامت پوست دقت کنید تا مطمئن شوید که بعضی قسمت‌ها نازک و بعضی دیگر کلفت نیستند.

اصولا پوستی که رنگ یکنواخت داشته باشد سطح آن دانه دانه نباشد کیفیت بهتری دارد.

برخی تنبک ها دارای پوست به اصطلاح آهکی هستند که آن را برای خرید پیشنهاد نمی‌کنیم.

ویژگی های دهانه بزرگ

همان طور که قبل تر به آن اشاره کردیم، بر روی دهانه بزرگ  پوست قرار می‌گیرد. اندازه قطر دهانه معمولا به سه دسته کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم می‌شود که به ترتیب برای سنین کودک تا بزرگسال است.

 به دلیل اهمیت دهانه در صدادهی، سازندگان در ساخت آن دقت زیادی به خرج میدهند اما شما هنگام خرید به دایره ای بودن دهانه حتما توجه کنید.

ویژگی های تنه

بهتر است تنه یا کاسه‌ تنبک به صورت یک تکه ساخته شده باشد، دارای اندکی قوس باشد، بیش از اندازه سنگین نباشد و حتما کیفیت و ظرافت در ظاهر آن قابل رویت باشد.

ضمنا پیشنهاد می‌شود تنبکی تهیه کنید که تنه ساده و فاقد خاتم کاری باشد زیرا این نوع چوب بر کیفیت صدای ساز بی تاثیر است و صرفا به جهت زیبایی استفاده می‌شود.

ویژگی های چوب بدنه

بدنه تنبک معمولا از چوب های گردو، توت، افرا، صنوبر، زبان گنجشک و … ساخته می‌شود. با این حال رایج ترین چوبی که در ساخت تنبک مورد استفاده قرار می‌گیرد چوب درختان گردو و توت است. این چوب ها نیز از دوام زیادی برخوردارند و به دلیل استفاده زیاد و مداوم کیفیت آنها اثبات شده است.

اما صرفا نوع چوب ملاکی برای تعیین کیفیت نیست، باید دقت کنید که چوبی که در ساخت تنبک استفاده شده از کهنگی و قدمت خوبی نیز برخوردار باشد تا طنین صدای مطلوبی را در اختیار شما قرار دهد.

مارک های تنبک

سازندگان متعددی در عرصه ساخت تنبک مشغول به کار هستند که برخی شناخه شده و برخی دیگر گمنام هستند. با این حال انتخاب در بین برندهای شناخته شده نسبتا بهتر است چرا که این سازها آزمون و خطاهای خود را پشت سر گذاشته اند و سالهاست توسط نوازندگان مورد استفاده قرار می‌گیرند و به راحتی می‌توان از مقدار رضایت کاربران را از آن برند جویا شد.

با این حال فراموش نکنید همیشه مشهور بودن برند اولویت برای خرید ساز محسوب نمی‌شود و باید سازها را بر اساس کیفیت صدا و نوع ساخت مقایسه کرد.

در این بخش تعدادی از مارک‌های شناخته شده تنبک را به شما معرفی می‌کنیم که عبارتند از : حلمی، شیرانی، محب پور، سقادولتی، قربانی، هنر، هاپا، لوتوس، فروغی و… .

شما می‌توانید مشخصات محصولات مختلف را در فروشگاه سازکالا مطالعه نمایید و تصاویر و ویدیوهای هر محصول را مشاهده نمایید. این بررسی باعث می‌شود تا قبل از خرید اطلاعات کاملی درباره برند و ساز مورد نظر به دست بیاورید.

مطلب پیشنهادی: راهنمای خرید تومبا و جیمبی