در جلسات قبل راجع به مباحث مختلفی صحبت کردیم که هم شامل مباحث تئوری و هم تکنیکی بوده است اما در جلسه قبل بیشتر از همه درباره آکوردهای باره دار صحبت شد و در این جلسه نیز می‌خواهیم به ادامه مبحث جلسه قبل بپردازیم و درباره آرپژ و ساخت آکوردهای سه صدایی صحبت کنیم.
آموزش گیتار – قسمت پنجم: آکوردهای G و C، ریتم ۲/۴ و فواصل گام ماژور
آموزش گیتار – قسمت هفتم: ساخت آکوردهای سه صدایی و انتقال آکوردهای باره دار
آموزش گیتار – قسمت آخر: ریتم و آکورد بهت قول میدم محسن یگانه
آرپژ
تا به الان ریتم‌های مختلفی را آموزش دیده ایم. مانند ریتم ۳/۴، ۴/۴، ۶/۸ سنگین و … اما در بعضی مواقع در هنگام نواختن یک قطعه ممکن است نیاز به یک ریتم شلوغ نداشته باشید و به یک اِلِمان خلوت‌تر نیاز باشد. در این مواقع موزیسین‌ها به سراغ آرپژ می‌روند. آرپژ به الگوهایی گفته می‌شود که برای دست راست استفاده می‌کنیم و نت‌های آکورد را به صورت تک به تک اجرا می‌کنیم.
در این جلسه می‌خواهیم یاد بگیریم که چگونه الگوی آرپژ بسازیم و حتی می‌توانیم از کتاب‌های زیادی کمک بگیریم تا الگوهای بیشتری را آموزش ببینیم. برای شروع می‌توانیم تمام ریتم‌هایی که تا به الان آموزش دیدیم را به عنوان نمونه قرار دهیم و با استفاده از ضرب‌هایی که در آن ریتم‌ها بود برایشان الگوی آرپژ بسازیم.
الگوی آرپژ برای ریتم ۳/۴
در ابتدا به سراغ ریتم ۳/۴ می‌رویم. در این ریتم در هر میزان سه نت سیاه قرار دارد که ما برای اجرای این ریتم از سه ضرب استفاده می‌کردیم. کاری که ما می‌خواهیم انجام دهیم این است که به ازای این سه ضربی که هر کدام چند سیم را به لرزه در می‌آورد، ضربه ای وارد کنیم که فقط یک سیم به لرزه در بیاید. کاری که می‌کنیم این است که سه سیمی که می‌خواهیم به آن ضربه وارد کنیم را انتخاب کنیم و با گرفتن آکورد مورد نظر الگوی آرپژ را اجرا کنیم. در این الگو ضربه به سیم‌های بیس با توجه به آکورد تغییر پیدا می‌کند اما دو ضربه بعدی به سیم‌های دوم و سوم وارد می‌شود که البته می‌تواند تغییر کند و به جای سیم دوم و سوم، به سیم اول و دوم ضربه وارد کنید که کاملا سلیقه ای است.
اما برای سیم‌های بیس، با توجه به آکوردی که گرفته می‌شود سیم بیس تغییر می‌کند و این تغییر مربوط به اسم آکورد می‌باشد. برای مثال برای آکورد لا مینور ما از سیم بیس “لا” استفاده می‌کنیم و برای می مینور با توجه به اسمش از سیم بیس “می” استفاده می‌کنیم. البته این یک قاعده کلی هست و حتما نیاز نیست این قاعده اجرا شود. اما در بیشتر مواقع این انتخاب، انتخاب بهتری می‌باشد.
الگوی آرپژ برای ریتم ۲/۴
در ریتم ۲/۴ چهار ضربه چنگ داریم که برای تبدیل آن به الگوی آرپژ، هر ضربه را معادل یک نت و ضربه در نظر می‌گیریم و به جای اینکه به ازای هر ضرب چند سیم را به لرزه در بیاوریم فقط یک سیم را به لرزه در می‌آوریم. برای تمرین باز از آکوردهای لامینور، می مینور و دو ماژور استفاده می‌کنیم. اینبار هم سعی می‌کنیم قاعده ای که راجع به ریتم ۳/۴ گفتیم هم رعایت کنیم یعنی روی سیم‌های باس سعی کنیم ریشه آکوردها را اجرا کنیم. تنها تفاوتی که نسبت به الگوی آرپژ ریتم ۳/۴ اتفاق می‌افتد این است که یک ضربه اضافه‌تر به سیم‌ها وارد می‌کنیم. ضربه اول با انگشت شست به سیم پنجم، ضربه دوم با انگشت سوم به سیم دوم، ضربه سوم به سیم سوم با انگشت اشاره و در نهایت ضربه چهارم با انگشت شست به سیم چهارم وارد می‌شود و همین الگو دوباره تکرار می‌شود.
الگوی آرپژ برای ریتم ۴/۴ و تکنیک فینگر کلیک
برای آرپژ بعدی که می‌خواهیم با یکی از ریتم‌های قبلی معادل سازی کنیم، آرپژ ۴/۴ هست که با ریتم ۴/۴ که قبلا می‌خواستیم اجرا کنیم معادلش را توضیح می‌دهیم و اینبار از یک تکنیک جدید هم می‌خواهیم صحبت کنیم. در ریتم ۴/۴، هشت ضربه زده میشد که هر ضربه معادل یک نت چنگ بود که چند سیم را به لرزه در می‌آوردیم. اینبار نیز می‌خواهیم به ازای هر ضربه فقط یک سیم را به صدا در بیاوریم. ضربه اول به سیم پنجم وارد می‌شود که البته با توجه به آکورد تغییر می‌کند، ضربه دوم به سیم اول، ضربه سوم به سیم دوم و ضربه چهارم به سیم سوم وارد می‌شود. حالا باید برای ضربه پنجم از یک تکنیک استفاده کنیم. اسم این تکنیک فینگر کلیک هست که باید با انگشتان دست و یا فقط با انگشت شست به سه سیم باس ضربه وارد کنیم و آن سیم‌ها را با فرت بورد برخورد بدهیم. تنها نکته برای اجرای این تکنیک این است که پس از اجرای این تکنیک و وارد کردن ضربه، انگشتان را سریع از روی سیم‌ها برداریم چرا که با ماندن انگشتان بر روی سیم‌های بیس باعث ایجاد نویز می‌شویم. و در نهایت برای ضربه ششم و هفتم و هشتم به ترتیب سیم‌های اول و دوم و سوم را به لرزه در می‌آوریم.
تمرین: در آرپژ ۲/۴، ما تکنیک آپاگادو را اجرا نکردیم و به جای آن یک نت تولید کردیم. برگردید به آرپژ ۲/۴ و آن نتی که به جای آپاگادو جایگزین کردیم را با تکنیک فینگر کلیک جایگزین کنید.
الگوی آرپژ برای ریتم ۶/۸ سنگین
ما می‌دانیم که در این ریتم از ۶ نت چنگ استفاده شده است و هر عدد معادل یک ضربه و یک نت می‌باشد. ضربه اول معادل نت چنگ است. روی ضرب دوم و سوم این ریتم از دو ضرب استفاده کردیم که یعنی از چهار نت دولاچنگ استفاده شده است پس چهار ضربه باید وارد کنیم. و ضربه‌های چهارم و پنجم نیز نت چنگ می‌باشند. در نهایت ضربه ششم سکوت است و باید معادل یک نت چنگ سکوت کنیم. برای اجرای آرپژ ۶/۸ سنگین در ابتدا باید سیم بیس را با توجه به آکورد مورد نظر اجرا کرد و با انگشت شست ضربه زد. در این صورت چنگ اول اجرا می‌شود و حالا برای اجرای ضربه دوم و سوم که چهار نت را در بر می‌گیرد به سراغ دو سیم اول و دوم و یا دوم و سوم می‌رویم که انتخاب این دو سیم اختیاری است. ضربه‌های دوم و سوم، دوبار تکرار می‌شوند تا چهار نت اجرا شود. برای ضرب پنجم، سیم چهارم را با استفاده از انگشت شست به صدا در می‌آوریم و سپس برای ضربه پنجم از دو انگشت i و m و دو سیم اول و دوم به صورت همزمان استفاده می‌کنیم و ضربه می‌زنیم. و در نهایت معادل یک نت چنگ سکوت می‌کنیم.
تریاد ها و یا آکورد های سه صدایی
تریادها و یا آکوردهای سه صدایی کوچک‌ترین نوع آکوردها را می‌توانند برای ما بسازند. آکوردهای سه صدایی آکوردهایی هستند که تا اینجای کار تا به الان با آن خیلی سر و کار داشته ایم. یعنی همین فرم‌های مینور و ماژور که دو فرم دیگر هم دارند که همان فرم دیمینیشت یا کاسته و فرم آگمِنتِد یا افزوده می‌باشند. در ابتدا باید بدانیم که چگونه این آکوردها ساخته می‌شوند و چه چیزی باعث می‌شود که ما این نت‌ها را با هم بگیریم، این اسم را برایشان بگذاریم و بعد پشت سر هم از آنها استفاده کنیم.
برای اینکه بتوانیم یک آکورد بسازیم باید به سراغ همان گام ماژور که تا به الان به خوبی روی آن مسلط شده اید برویم. اگر الگوی گام ماژور را بخاطر بیاورید: دوتا یک پرده، یک نیم پرده، سه تا یک پرده و در نهایت یک نیم پرده.
برای هرکدام از نت‌هایی که در این الگو قرار دارند، یک شماره اختصاص دادیم که به این شماره‌ها درجات، فاصله یا اینتروال گفته می‌شود. حال می‌خواهیم یک آکورد دو ماژور بسازیم، پس گام دو ماژور را برای خودمان تصور می‌کنیم و سپس درجه یک، درجه سه و درجه پنجم را جدا می‌کنیم.
نت‌های گام دو ماژور همان “دو ر می فا سل لا سی” بودند. پس درجه اول گام دو ماژور خود نت “دو” هست، درجه سوم این گام نت “می” می‌باشد و سپس درجه پنجم گام دو ماژور نیز نت “سل” می‌باشد. در نتیجه این سه نت، آکورد دو ماژور را به ما می‌دهد. می‌توانیم به این آکورد در هر جای نِک گیتار برسیم و بگیریمش. برای مثال روی سیم شش اگر نت دو را انتخاب کنیم می‌شود فرت هشتم و روی سیم پنج، اگر نت “می” را پیدا کنیم می‌شود فرت هفتم و روی سیم چهار، اگر نت “سل” را بخواهیم می‌شود فرت پنجم و این سه کنار هم آکورد دو ماژور را به ما می‌دهد. این نت‌ها را در هر جای گیتار می‌توان گرفت و آکورد دو ماژور ساخت. به این صورت می‌توان تمام آکوردهای ماژور را ساخت.
حال به سراغ ساخت آکوردهای مینوری برویم. برای آکورد مینور باز هم به همان درجات یک و سه و پنج نیاز داریم ولی با یک تفاوت کوچک. درجه سوم را باید نیم پرده به عقب برگردانیم. می‌دانیم که وقتی از کلمه “بمل” استفاده می‌کنیم یعنی باید نیم پرده به عقب برگردیم. برای ساخت آکورد دو مینور دوباره به سراغ گام دو ماژور می‌رویم. طبق گفته قبلی باید از نت “دو” و نت “می بمل” و نت “سل” نیاز داریم.
روی سیم سوم، نت “دو” را پیدا می‌کنیم و بعد روی سیم دوم، نت “می” را پیدا می‌کنیم و نیم پرده به عقب برمی‌گردیم. و نت “سل” را نیز بر روی سیم اول می‌گیریم. پس تا اینجای کار سه نت اصلی آکورد دو مینور را داریم.
اگر بیایم یک آکورد باره دار دو مینور را با ریشه روی سیم پنج بسازیم، باره را روی فرت سوم قرار می‌دهیم و با بقیه انگشت‌ها شکل لا مینور را می‌گیریم. اگر نگاه کنید شکل آکورد باره داری که گرفتیم در خودش شکل آکورد دو مینوری که ساختیم را دارد. پس با توجه به مثال قبلی تا ایجای کار می‌توانید پیش بینی کنید که احتمالا بقیه نت‌هایی هم که روی گیتار نگه می‌داریم همان نت‌های “دو”، “می بمل” و “سل” یعنی سه نت اصلی آکورد سه صدایی و تریادمان هست.
همانطور که گفتیم شما با استفاده از الگوها می‌توانید تریادهای مختلفی را روی گیتار بسازید، بدون نیاز به اینکه هر بار این حساب و کتاب را انجام دهید. چطور اینکار را می‌توان انجام داد؟
روی سه سیم اول گیتار یعنی سیم یک و دو و سه، اگر الگوی انگشت اول روی سیم اول فرت سوم (درجه پنجم)، انگشت سوم روی سیم سوم فرت پنجم (ریشه یا درجه اول) و انگشت آخر روی سیم دوم فرت پنجم (درجه دوم) را بگیریم به ما تریاد ماژور یا همان آکورد سه صدایی ماژور می‌دهد. آکورد مینور را هم بر اساس همان الگویی که گفتیم می‌توانید بسازید با این تفاوت که انگشت دوم روی یک پرده عقب‌تر قرار می‌گیرد و انگشت آخر برداشته می‌شود.
حال ما می‌خواهیم یک آکورد ر مینور داشته باشیم. در ابتدا روی سیم سوم یک نت “ر” پیدا می‌کنیم، سپس شکل ماژور را می‌گیریم و در نهایت درجه سوم را نیم پرده به عقب برمی‌گردانیم و در نهایت یک آکورد ر مینور را ساختیم.
به یک فرم دیگر هم می‌توانیم یاد بگیریم، که بر روی سه سیم بیس بیشتر کاربرد دارد. اگر فرم انگشت اول روی فرت چهارم، سیم چهارم، انگشت سوم، روی سیم پنجم، فرت ششم و انگشت آخر روی سیم ششم، فرت هفتم قرار بگیرد به ما همیشه تریاد یا همان آکورد سه صدایی ماژور را می‌دهد و با تغییر انگشت آخر به دوم با نیم پرده جابجایی به عقب، آکورد مینور را می‌سازیم.
همانطور که قبلا گفتیم آکوردهای سه صدایی یا همان تریادها، چهار فرم هستند، یعنی یک فرم دیمینیشت یا کاسته و یک فرم آگمنتد یا افزوده هم هست. برای اینکه بتوانیم نحوه ساختن آنها را هم یاد بگیریم باید برگردیم به فرمول “یک و سه و پنج” و ببینیم چه تغییری ایجاد کنیم تا آکورد کاسته یا افزوده بسازیم.
اگر درجه “یک و سه بمل و پنج بمل” داشته باشیم به ما یک آکورد دیمینیشت می‌دهد. که باز هم باید شکل آکورد قبلی را بگیریم و هم درجه سوم و هم درجه پنجم را نیم پرده به عقب برگردانیم. و به این صورت یک آکورد دیمینیشت می‌سازیم. و برای آکورد افزوده، نیاز به درجه “یک و سه و پنج دیز” داریم یعنی نیم پرده درجه پنجم را به جلو می‌بریم. بازهم شکل آکورد قبلی را می‌گیریم و فقط نیم پرده درجه پنجم را به جلو می‌بریم و یک آکورد سه صدایی افزوده می‌سازیم.
آکورد سه صدایی افزوده به نسبت کم کاربردتر است. به این علت که در طول گام ماژور، خبری از آکورد آگمنتد نیست و در طول گام‌های دیگر ممکن است به آکوردهای آگمنتد برسیم. و از آنجایی که پرکاربردترین گام‌هایی که ما آموزش می‌بینیم همین گام ماژور هست، که در قطعات موسیقی مختلف هم بیشتر دیده می‌شود، فعلا در جزئیات آکورد آگمنتد یا افزوده وارد نمی‌شویم و تقریبا در اکثر مواقع، همان آکوردهای ماژور و مینور و دیمینیشت می‌تواند جوابگوی نیاز شما باشد.
ممنون بابت همراهی شما عزیزان!
