ساز ویولن را می‌توانیم یکی از محبوب‌ترین سازهای اروپایی است که در موسیقی غربی توسط بسیاری از افراد در پروژه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ساز طرفداران بسیار زیادی دارد و بسیاری از افراد در سبک‌های کلاسیک، پاپ و ارکسترال از این ساز استفاده می‌کنند. پیش از آن که به تاریخچه ویولن در جهان و ایران بپردازیم، بهتر است کمی با ساختار آن بیشتر آشنا شویم. با سازکالا همراه باشید.
ساختار ویولن
ساز ویولن سازی است از خانواده سازهای زهی، سازهایی که برای نوازندگی با آن‌ها نیاز به استفاده از آرشه خواهید داشت. ساز رباب که یک ساز عربی است، از دید بسیاری از تاریخدانان به عنوان الهام اصلی ساز ویولن به شمار می‌روند. اما چه کسی اولین بار ساز ویولن را ساخته است؟
یکی از نکاتی جالبی که در مورد ساز ویولن وجود دارد، این است که برخلاف دیگر سازهای موجود در بازار، پیشرفتی در طراحی و صدای آن اتفاق نیفتاد. اگر به تاریخچه سازهای پیانو و گیتار نگاهی بیندازیم، متوجه می‌شویم که در طول سال‌ها، این سازها مسیر پیشرفت را طی کردند و طراحی آن‌ها در طول زمان بهتر مدرن‌تر شد. اما نکته جالبی که در مورد ساز ویولن وجود دارد این است که این ساز، مسیر پیشرفت خاصی را طی نکرده است و ویولنی که امروزه در اختیار داریم، سازی است که در سال ۱۵۵۰ میلادی طراحی و ساخته شد.
منشا اصلی این ساز اما، کشور ایتالیا می‌باشد و دو نفری که برای اولین بار با طراحی خاص خود این ساز را طراحی و تولید کردند، Andre Amati و Gasparo di Bertolotti بودند. جالب است بدانید که ویولن‌هایی که توسط این دو نفر ساخته شده هنوز موجود هستند و در بازار سازهای دست دوم با قیمت‌های نجومی خرید و فروش می‌شوند!
تغییرات ویولن در طول تاریخ
اما این ساز در این سال‌ها، بدون تغییر نیز نبوده است. درست است که طراحی آن به همان شکلی است که در روز اول به بازار عرضه شد، اما تغییراتی برای ویولن‌ها در نظر گرفته شد که باعث می‌شود دست نوازنده برای نواختن نت‌های مختلف بازتر باشد.
عمده این تغییرات، در بین قرن‌های ۱۶ و ۱۹ میلادی اتفاق افتادند که از جمله آن‌ها می‌توانیم به بلندتر شدن فینگربورد ویولن‌ها اشاره کنیم. این ویژگی باعث می‌شود تا نوازنده بتواند راحت‌تر از گذشته به نت‌های بالا دسته دسترسی داشته باشد و نت‌های بسیار High را به راحتی بنوازند.
دسته‌هایی که برای ویولن‌های قرن ۱۹ به بعد در نظر گرفته شده است، یک سانتی متر نسبت به ویولن‌های قدیمی بلندتر هستند و این موضوع را می‌توانیم به این موضوع نسبت دهیم که در قرن ۱۹ میلادی، بسیاری از قطعات موسیقی از لحاظ Pitch مقداری به سمت بالا رفتند و همین نکته باعث شد تا تولید کنندگان ویولن با این کار، این ساز را برای قطعات آن دوران تغییر دهند.
درست است که تغییرات دیگری در ساز ویولن انجام نشد اما سازهای مختلفی بر اساس این ساز تولید شد که از جمله آن‌ها می‌توانیم به ساز ویولا و یا چلو (ویولن سل) اشاره کنیم.
در کنار سبک‌هایی همانند جز، پاپ و یا کلاسیک، نوازندگان ویولن در سبک‌های فولک نیز به نوازندگی پرداخته اند و قطعات مختلفی را تولید کرده اند. بسیاری از قطعاتی فولکی که در کشور ایتالیا در دوران رنسانس تولید شده اند، از ساز ویولن در آن‌ها استفاده شده است.
در ادامه مقاله تاریخچه ویولن در جهان و ایران با ما همراه باشید.
ویولن الکتریک
در سال‌های اخیر نیز، می‌توانیم به رشد و همچنین فروش بالای ویولن‌های الکتریک اشاره کنیم. این ویولن‌ها، از همان مکانیزم اصلی ساز اصلی برخوردار هستند اما همانند گیتارهای آکوستیک الکتریک، در قسمت خرک آن‌ها از پیکاپ‌های Piezo استفاده شده است. شما برای آن که بتوانید از این ساز استفاده کنید، چند راه دارید.
می‌توانید آن را به کارت صدا و یا میکسر استودیویی خود متصل کرده و به این ترتیب، پروژه‌های خود را ضبط کنید. همچنین می‌توانید مستقیما آن‌ها را به آمپلی فایرهای مختلف متصل کرده و با استفاده از افکت‌های مختلف، صداهای منحصر به فردی را در اختیار داشته باشید.
تاریخچه ویولن در ایران
اما در کنار آن که ساز ویولن یک ساز بسیار محبوب در سطح بین المللی است، در ایران نیز این ساز یکی از محبوب‌ترین سازهای موجود در بین نوازندگان است. این ساز برای اولین بار در دوران قاجار وارد ایران شد و ناصرالدین شاه با تاسیس دارالفنون‌های مختلف، این امکان را برای علاقه مندان فراهم کرد تا بتوانند به یادگیری ساز مورد علاقه خود بپردازند.
در واقع می‌توانیم آن دوران از تاریخ ایران را دوره شکوفایی موسیقی مدرن در ایران بدانیم زیرا نحوه تدریس مدرسان سازهای مختلف در دارالفنون، بر پایه نحوه تدریس در مدارس موسیقی اروپایی بوده است.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید ایرانیان در آن زمان بر این باور بودند که پیش از یادگیری ساز ویولن، نیاز است تا با سازهای سنتی مشابه، به ویژه ساز کمانچه آشنا باشند و نوازندگی با آن را به یاد داشته باشند.
پس از آن که نوازندگی ویولن در ایران باب شد، صفحات گرامافون نیز وارد ایران شدند و همین موضوع باعث شد تا ایرانیان بتوانند با به روزترین قطعات ویولن در آن زمان آشنا باشند. به همین دلایل، ایرانیان توانستند از نوازندگان به نام اروپایی بگیرند و قطعات مدرن و بسیار زیبایی را خلق کنند.
مطلب پیشنهادی: بررسی تفاوت سازهای ویولن و ویولن سل
سخن پایانی
در این مقاله قصد داشتیم تا شما را با تاریخچه یکی از محبوب‌ترین سازهای دنیا، یعنی ویولن آشنا کنیم و آن را در دو بعد جهان و ایران بررسی کنیم. ویولن را می‌توانیم یکی از سه ساز محبوب دنیا در نظر بگیریم و با دانستن تاریخ آن، می‌توانید مسیر یادگیری آن را هموارتر کنید.
