روش نگهداری و تمیز کردن گیتار

تمیزکردن گیتار و نگهداری از آن چگونه انجام می‌شود؟ برای داشتن گیتاری با طول‌عمر بالا چه مراقبت‌هایی را باید انجام دهیم؟ این‌ها سوالاتی است که ممکن است برای گیتاریست‌های مبتدی و کسانی که به‌تازگی وارد دنیای هیجان‌انگیز گیتارنوازی شده‌اند، به‌وجودبیاید. ما در سازکالا به شما برای بالابردن طول‌عمر گیتارتان کمک خواهیم‌کرد. اما قبل از آن باید بگوییم که سازکالا مرجعی تخصصی و باسابقه برای خرید گیتار در انواع مختلف ازجمله گیتار کلاسیک، گیتار آکوستیک و گیتار الکتریک به شمار می‌رود. همچنین شما می‌توانید خرید لوازم جانبی گیتار را نیز از فروشگاه ساز و تجهیزات استودیویی سازکالا انجام دهید.

در این مقاله ابتدا به مواردی که برای تمیزنگهداشتن و تمیزکردن گیتار مربوط می‌شود، اشاره می‌کنیم. سپس وارد بحث نگهداری و تعمیرات گیتار می‌شویم تا بدانید کدام بخش از گیتار شما طی چه مدت‌زمانی نیاز به بررسی و گاهی تعمیر دارد. پس اگر به تازگی یک گیتار از سازکالا خریده‌اید، حتما این مقاله را تا انتها بخوانید تا بتوانید سالها گیتار خود را مانند روز اول خرید آن، حفظ کنید. پس فرصت را تلف نمی‌کنیم و یک‌راست به سراغ آموزش تمیزکردن و نگهداری گیتار می‌رویم.

آموزش تمیزنگهداشتن گیتار

گیتار ساز محبوبی است و یکی از پرفروش‌ترین سازهای سازکالا نیز به‌حساب می‌آید. داشتن یک ساز کوک، سالم و تمیز، یکی از ملزوماتی است که یک نوازنده حرفه‌ای باید اهمیت زیادی برای آن قائل باشد. اما قبل از اینکه یادبگیریم چگونه گیتار خود را تمیز کنیم، باید یادبگیریم که چگونه آن را تمیز نگهداریم و از ساز خود دربرابر رطوبت و تغییرات ناگهانی محیط جلوگیری کنیم.

یکی از دلایل محبوبیت این ساز خوش‌صدا این است که “آموزش گیتار“ به راحتی و تنها با چندساعت تمرین در روز قابل‌انجام است. برای اینکه بدانید “یادگیری گیتار چقدر طول می‌کشد” به مقاله‌ای که با همین نام نوشته‌شده‌است مراجعه کنید.

گیتار خود را در محیطی مناسب قراردهید

برای اینکه گیتار خود را تمیز نگهدارید، بهتر است آن را در محیطی مناسب مانند کیس گیتار قراردهید. از آنجایی که جس عمده بخش‌های گیتار از چوب است، رطوبت دشمن آن محسوب می‌شود. پس تا جایی که ممکن است نباید اجازه دهید رطوبت روی آن تاثیر داشته‌باشد. برای این منظور، همانطور که گفتیم، پیشنهاد می‌کنیم ساز خود را داخل یک هاردکیس گیتار قرار دهید تا در کنار محافظت از آن در مقابل رطوبت، ساز خود را از ضربات احتمالی نیز حفظ کنید. در بسیاری از کیس‌های گیتار یک رطوبت‌گیر نیز درنظر گرفته‌شده‌است که از مرطوب شدن بدنه و دسته گیتار جلوگیری می‌کند. همچنین اگر کیس شما از نوع هاردکیس باشد، اگر گیتار از ارتفاع نه چندان زیاد از دست شما رها شود، ضربه‌گیر کیس این ضرب را می‌گیرد و مانع شکستن یا تاب برداشتن دسته آن می‌شود.

اگر هم می‌خواهید گیتار خود را بر روی استند قرار دهید، از قرار دادن استند خود در مقابل کولر و یا شوفاژ خودداری کنید. همچنین در صورت امکان، رطوبت و دمای اتاق را ثابت نگه دارید تا به این ترتیب، دسته گیتار و یا چوب بدنه آن، دچار تغییر نشود. یکی از مشکلات عمده‌ای که ممکن است با تغییر دمای ناگهانی در گیتار شما رخ دهد، تاب برداشتن دسته گیتار است که رفع کردن این مشکل، بسیار سخت و در عین حال گران‌قیمت خواهد بود. اگر در شرایط آب‌وهوایی مناسبی هستید، برای اینکه گیتار شما جلوه زیبایی به اتاقتان بدهد، می‌توانید خرید استند گیتار را در دستورکار خود قراردهید.

اگر می‌خواهید با گیتار خود به مسافرت بروید و یا اینکه گیتار خود را از شهری دیگر خریده‌اید و آن را به شهر خود آورده‌اید، به شما پیشنهاد می‌کنیم قبل از آن که گیتار خود را از کیس خارج کنید، کمی به ساز فرصت دهید تا با دما و مقدار رطوبت محیط جدید تطبیق پیدا کند.

آموزش تمیزکردن گیتار

حالا که یادگرفتیم گیتار خود را درجایی بدون رطوبت و به دور از تغییرات ناگهانی دمایی قراردهیم، وقت آن است بدانیم که اگر به هردلیل گیتارمان خاک گرفت یا کثیف شد، چه اقداماتی را برای تمیزکردن آن باید انجام دهیم. نکته‌ای که بدنیست قبل از آموزش تمیزکردن گیتار به شما یادآوری کنیم، این است که قبل از شروع نوازندگی گیتار، بهتر است دست‌های خود را بشویید و به خوبی خشک کنید. اینگونه هرگونه آثار کثیفی، چربی یا رنگ روی دست شماست، به گیتارتان آسیب وارد نخواهدکرد.

تمیزکردن گیتار شامل دو مرحله تمیزکردن بدنه ساز با استفاده از دستمال و اسپری مخصوص و همچنین استفاده از روغن لیمو برای فرت‌بوردهای گیتار است. در ادامه این دومرحله را بیشتر برایتان توضیح خواهیم‌داد.

ما در مجله سازکالا علاوه بر آموزش تمیزکردن گیتار، اینکه “چگونه پیانو خود را تمیز کنیم؟” را نیز به پیانیست‌های عزیز سایت آموزش داده‌ایم و می‌توانید از این مطلب مفید نیز بهره‌مند شوید.

تمیزکردن گیتار با دستمال و اسپری مخصوص

یکی از روش‌های مرسومی که می‌توانید برای نگهداری و تمیز کردن گیتار خود انجام دهید، این است که با استفاده از یک دستمال مخصوص، پس از هر بار نواختن گیتار خود، سیم‌ گیتار و بدنه آن را دستمال بکشید تا هیچ جرمی بر روی ساز شما باقی نماند. همچنین برخی شرکت‌های سازنده گیتار و تجهیزات جانبی آن، اسپری‌های مخصوصی را برای پاک کردن گیتار ساخته‌اند که می‌توانید پس از چندبار استفاده از دستمال خشک، از این اسپری‌ها نیز برای تمیزترشدن گیتار خود استفاده کنید.

استفاده از روغن لیمو برای فرت بوردهای تیره

نگهداری و تمیز کردن فرت برد نیز از جمله کارهایی است که هر نوازنده گیتاری باید انجام دهد. اگر گیتار شما از فرت برد رزوود، آبنوس و یا فرت‌بوردهایی با رنگ مشابه برخوردار است، می‌توانید از روغن لیمو برای مرطوب کردن فرت برد خود استفاده کنید.

این روغن باعث می‌شود تا چوب فرت برد شما خشک نشود و حس بسیار خوبی را هنگام نوازندگی به شما القا می‌کند. درنظر داشته‌باشید که استفاده از این روغن برای چوب میپل باعث آسیب زدن به آن می‌شود. بنابراین از این روغن تنها برای فرت‌بردهای تیره استفاده کنید. اما برای راحت‌تر شدن خیالتان، می‌توانید از کارشناسان سازکالا نیز درمورد استفاده کردن یا نکردن از این روغن برای ساز خود پرس‌وجو کنید.

آموزش نگهداری و تعمیرات گیتار

تا اینجا متوجه شدیم که چگونه باید از کثیف شدن گیتار خود جلوگیری کنیم و اگر هم کثیف شد، چگونه آن را تمیز کنیم. اما غیر از مواردی که گفتیم، مواردی برای نگهداری حرفه‌ای‌تر ساز شما نیز وجود دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

هر گیتار، نیازمند تنظیمات و تعمیراتی است که فقط یک متخصص از پس انجام‌دادن آن‌ها برمی‌آید. ما به این رسیدگی‌ها، تنظیمات دوره‌ای می‌گوییم. پیشنهاد می‌شود اگر زیاد از سازتان استفاده می‌کنید، هر شش ماه یکبار و اگر چندان استفاده‌ای از گیتار ندارید، سالی یکبار این تنظیمات را انجام دهید. برای این منظور، کافی‌ست ساز خود را پیش یک تعمیرکار و متخصص خبره گیتار ببرید و کار را به کاردان بسپارید. این رسیدگی‌ها شامل تنظیم انحنای دسته گیتار، تنظیم اکشن، تنظیم اینتونیشن و تنظیم ارتفاع نات و سدل می‌شود که در ادامه، جزئیات هریک از این موارد را به صورت کامل برای شما شرح خواهیم‌داد.

تنظیم تراس راد یا همان انحنای دسته گیتار

همانطور که قبل‌تر گفتیم، سعی کنید ساز را در شرایط محیطی مناسب نگهداری کنید. گیتار را در محیط بیش‌ازحد مرطوب، زیر نور آفتاب، گرمای زیاد و محیط خیلی سرد قرارندهید تا دسته ساز شما تاب برندارد. اما با رعایت تمام این دستورالعمل‌ها، دسته گیتار به‌ناچار پس از مدتی دچار انحنای مختصری می‌شود که در نوازندگی شما تاثیر خواهدداشت. در گیتارهای الکتریک، آکوستیک و بعضی گیتارهای کلاسیک، یک میله به نام تراس راد داخل دسته ساز وجود دارد که انحنای دسته را با آن تنظیم می‌کنند. البته تنظیم انحنای دسته گیتار نیازمند حساسیت بالایی است و اگر یک فرد غیرحرفه‌ای این کار را انجام دهد، ممکن است ساز شما اصطلاحا دچار هامپ یا بک بو شود.

دو اصطلاح هامپ (hump) و بک بو (backbow) به معنی خمیدن و قوزپیداکردن هستند که هردو به دسته گیتار مربوط می‌شوند.

تنظیم اکشن فرت‌ها

به فاصله بین سیم‌ها تا دسته گیتار، اکشن می‌گویند. اکشن مناسب باعث می‌شود هنگام نوازندگی گیتار، فشار کمتری به مچ دست خود واردکنید، عضلات‌تان دچار انقباض نشود و سیم‌ها صدای گز ندهند. اکشن در گیتار آکوستیک، الکتریک و کلاسیک فرق دارد و یک متخصص، بهترین اکشن را برای گیتار شما تنظیم خواهدکرد. معمولا اکشن در سبک‌های مختلف نیز تفاوت‌هایی دارد. برای مثال، نوازندگان سبک متال، اکشن پایین‌تر را ترجیح می‌دهند تا هنگام سولوهای پیچیده و Shredding به راحتی گیتار بنوازند. از سوی دیگر، نوازندگان سبک بلوز برای به دست آوردن تُن بهتر، اکشن بالاتر را می‌پسندند.

اینتونیشن (Intonation)

اینتونیشن تنظیم دقیق هر فرت در طول دسته ساز است تا مطمئن شویم تمامی نت‌ها به خوبی صدا می‌دهند. دسته گیتار یکی از حساس‌ترین بخش‌های ساز است و نوازندگی طولانی‌مدت و قرار گرفتن ساز در محیط‌هایی با شرایط جوی متفاوت، باعث می‌شود فرت‌ها دچار تغییراتی شوند که در صدای تولیدشده توسط ساز تاثیر می‌گذارد. همچنین این امر نواختن ساز را سخت‌تر می‌کند و انجام بعضی از تکنیک‌های دست چپ را غیرممکن می‌سازد. یک تعمیرکار حرفه‌ای با دقت بالا هر فرت را تنظیم کرده و در حالت استانداردش قرار می‌دهد. در نتیجه نت‌ها کاملا کوک صدا خواهندداد و به ویژه در فرت‌های پایین‌تر دچار بدصدایی نخواهیم‌شد.

تنظیم ارتفاع نات (Nut) و سدل (Saddle)

تنظیم ارتفاع نات و سدل دو بخش اساسی در تنظیم ارتفاع سیم‌های گیتار (اکشن) هستند. نات (Nut) در قسمت بالایی دسته گیتار قرار دارد و سدل (Saddle) در بریج قرار دارد. تنظیم این دو بخش به منظور کاهش یا افزایش فاصله بین سیم‌ها و فرت‌بورد انجام می‌شود تا نواختن گیتار راحت‌تر شود و از ایجاد صداهای اضافی جلوگیری شود. به عبارت دیگر، نات و سدل گیتار در ارتفاع سیم‌ها و اکشن اثر می‌گذارند و اگر به خوبی تنظیم نشده‌باشند، باعث تولید صدای گز می‌شوند.

جنس نات و سدل معمولا از پلاستیک است اما در گیتارهای با کیفیت‌تر از جنس استخوان می‌باشد. یک متخصص گیتار، نات و سدل را به گونه‌ای تنظیم می‌کند که نه صدای گز ایجاد شود، نه سیم‌ها با فرت‌بورد برخورد کنند، و نه هنگام نواختن روی دست فشار ایجاد شود.

چرا باید از گیتار خود محافظت کنیم؟

در ابتدای مقاله سعی کردیم از اضافه‌گویی پرهیز کنیم و بدون مقدمه به سراغ اصل مطلب که همان روش‌های تمیزکردن و محافظت از گیتار بود، بپردازیم. اما بدنیست بدانیم که انجام این کارها برای چیست و چرا باید در نگهداری گیتار خود نهایت دقت را به‌خرج دهیم.

همانطور که گفتیم، گیتارها را با استفاده از چوب‌های مختلف تولید می‌کنند. چوب‌ها در شرایط آب و هوایی متفاوت، به خصوص درحضور رطوبت، دچار تغییر می‌شوند و این موضوع می‌تواند بر روی صدا و یا حتی سطح نوازندگی ساز شما تاثیر بگذارد. بنابراین از اولین نکاتی که باید مدنظر قراردهید، توجه به شرایط آب و هوایی و محیطی است که ساز خود را در آن قرار می‌دهید.

به یاد داشته‌باشید که ساز جزو اقلام مصرفی و وسایل ضروری نیست که هرماه بخواهید آن را عوض کنید و یا بابت تعمیر آن هزینه زیادی را بپردازید. اگر یک ساز خوب بخرید و البته به خوبی از آن مراقبت کنید، می‌توانید حتی تا ۱۰ سال آینده هم روی آن حساب بازکنید. اما اگر بی‌رحمانه با ساز برخورد کنید و هیچ اهمیتی به آن ندهید، طبیعتا عمر ساز شما نیز کم می‌شود. بنابراین بهتر است به نگهداری از گیتار خود، توجه ویژه‌ای داشته‌باشید.

سخن پایانی

در این مقاله همانطور که در ابتدای مطلب هم عرض کردیم، در سه بخش تمیزنگهداشتن، تمیزکردن و نگهداری ساز گیتار، مطالب مفیدی را برای شما عنوان کردیم. ما در فروشگاه سازکالا هم به همین شکلی که به شما آموزش دادیم، از گیتارهای موجود در ویترین، مراقبت می‌کنیم. پس شما هم با خیال راحت دستورات مطرح‌شده در این مقاله را جدی بگیرید و با رعایت‌کردن آن‌ها، عمر گیتار خود را طولانی‌تر کنید و از خرابی زودهنگام آن جلوگیری نمایید.

لطفا این مطلب را برای تمام گیتاریست‌هایی که می‌شناسید بفرستید تا آن‌ها هم بدانند چگونه باید به‌صورت صحیح از ساز خود مراقبت کنند. اگر همچنان سوالی درمورد نگهداری و تمیزکردن گیتار خود دارید، حتما آن را در بخش نظرات همین مقاله بپرسید تا کارشناسان سازکالا به سرعت به سوالات شما پاسخ دهند. اینگونه به دیگرکسانی که این مقاله را می‌خوانند هم کمک کرده‌اید. باتشکر از توجه شما.

این مطلب بیشتر برای گیتارهای کلاسیک و آکوستیک کاربرد داشت. ما در مجله سازکالا برای “نگهداری و نظافت گیتار الکتریک” یک مقاله جدا نوشته‌ایم. پس اگر نوازنده گیتار الکرتیک هستید، حتما این مقاله را هم بخوانید.