در این جلسه از آموزش گیتار کلاسیک به آموزش سه سیم بالا و آکوردهای مختلف و نحوه تمرین و نکات مربوط به آن‌ها می پردازیم.
در ادامه مبحث جلسه قبل که روی سه سیم پایین متمرکز بودیم می‌خواهیم به یادگیری سه سیم بالا بپردازیم. برای اینکه بتوانیم نت‌های این سه سیم و جایگاه آن‌ها در پنج خط حامل را یاد بگیریم باید این را بدانیم که چون سه سیم چهار و پنج و شش صدای بم‌تری دارند و به سیم‌های بیس معروف اند، نیاز داریم به پنج خط حامل چند خط اضافه کنیم.
آموزش گیتار – قسمت پنجم: آکوردهای G و C، ریتم ۲/۴ و فواصل گام ماژور
آموزش گیتار – قسمت هفتم: ساخت آکوردهای سه صدایی و انتقال آکوردهای باره دار
آموزش گیتار – قسمت آخر: ریتم و آکورد بهت قول میدم محسن یگانه
در تصویر زیر به پنج خط حامل سه خط اضافه شده و نت “می” در زیر آخرین خط قرار گرفته است.
یکی بالاتر از نت “می” نت “فا” هست که روی آخرین خط از خطوط اضافه شده به پنج خط حامل قرار گرفته است و جایگاه آن بر روی گیتار در فرت اول، سیم ششم می‌باشد.
یکی بالاتر از نت “فا” نت “سل” را داریم که زیر خط دوم از خطوط اضافه شده به پنج خط حامل قرار دارد و جایگاه آن بر روی گیتار در فرت سوم از سیم ششم است که با انگشت سوم آن را می‌گیریم.
نکته: تا همینجا نکته ای که باید توضیح داد این است که نت آزاد سیم اول و ششم هر دو یکی است و نت “می” را نشان می‌دهد. طبیعتا هر نتی که روی سیم اول و ششم هم قرار می‌گیرد یکسان و هم اسم هستند. مانند فرت اول، سیم اول که نت “فا” هست و دقیقا برابر با جایگاه نت “فا” بر روی فرت اول، سیم ششم می‌باشد.
در ادامه نت آزاد سیم پنجم را داریم که نت “لا” است و جایگاه آن بر روی خط دوم از سیم‌های اضافه شده به پنج خط حامل می‌باشد. بعد از نت “لا” نت “سی” را داریم که جایگاه آن در گیتار فرت دوم، سیم پنجم می‌باشد و آن را با انگشت دوم می‌گیریم و جایگاه آن زیر خط اول از خطوط اضافه شده به پنج خط حامل می‌باشد. و بعد از نت “سی” نت “دو” را داریم که جایگاه آن در گیتار فرت سوم، سیم پنجم می‌باشد و روی خط اول اضافه شده به خطوط حامل قرار دارد.
آزاد سیم چهارم نت “ر” می‌باشد. و زیر خط حامل اول قرار دارد. نت بعدی نت “می” می‌باشد که روی خط حامل اول قرار دارد. جایگاه آن بر روی گیتار فرت دوم، سیم چهارم است که با انگشت دوم آن را می‌گیریم. و در نهایت نت “فا” می‌باشد که روی خط حامل اول قرار می‌گیرد و جایگاه آن بر روی گیتار فرت سوم از سیم چهارم است که با انگشت سوم آن را می‌گیریم.
تا الان تقریبا اکثر نت‌هایی که اصطلاحا در پوزیشن اول گیتارتان به آن‌ها نیاز دارید را آموختید. تا حالا راه طولانی ای را رفتید چون با همین نت‌ها می‌توانید کارهای خیلی زیادی را انجام بدهید.
علامت عرضی (Accidental):
نت‌های موسیقی فقط همین هفت تا نتی که ما می‌شناسیم نیست و گاهی اوقات یکسری علامت‌ها کنار نت‌های ما قرار می‌گیرد و جای نت‌ها را چند پرده یا نیم پرده تغییر می‌دهد. به این علامت‌ها اصطلاحا اکسیدنتال‌ها گفته می‌شود که در ادامه می‌خواهیم به علامت دیِز و بِمُل بپردازیم.
دیز (#)
دیز که در انگلیسی به آن شارپ هم گفته می‌شود، کارش این است که نت‌ها را یک فرت به سمت جلو حرکت می‌دهد. منظور از جلو بر روی ساز به سمت بدنه ساز می‌باشد. برای مثال نت “فا” که جایگاه آن فرت اول، سیم اول است اگر علامت دیز بگیرد به فرت دوم از سیم اول انتقال پیدا می‌کند و به آن “فا دیز” می‌گویند.
بِمُل
بمل که در انگلیسی به آن فلت هم می‌گویند، کارش دقیقا برعکس دیز است و نت‌ها را یک فرت به سمت عقب حرکت می‌دهد. منظور از عقب بر روی ساز به سمت سر دسته ساز می‌باشد. برای مثال نت “سل” که جایگاه آن بر روی فرت سوم، خط اول قرار دارد اگر علامت بمل را بگیرد به فرت دوم، سیم اول منتقل می‌شود. و به آن “سل بمل” می‌گویند.
پس دیزها نیم پرده به سمت بدنه ساز و بمل‌ها نیم پرده به سمت سر دسته ساز حرکت می‌کنند.
اما سوالی که پیش می‌آید این است که چطور به فرت دوم سیم اول، هم “فا دیز” می‌گویند و هم “سل بمل”؟ زیرا یک صدا می‌باشد اما دو تا اسم دارد که بنابر یکسری از قوانین تئوری موسیقی گاهی به آن “سل بمل” و گاهی “فا دیز” می‌گوییم.
بین بعضی از نت‌های موسیقی یک پرده فاصله هست که طبیعتا برای آن‌ها دیز و بمل را داریم اما بین بعضی دیگر از نت‌های موسیقی نیم پرده فاصله هست و بینشان هیچ نتی قرار نمی‌گیرد. برای مثال بین نت “سی” و “دو”، نیم پرده فاصله هست و به همین دلیل دیگر “سی دیز” یا “دو بمل” نداریم. همین قانون را برای نت‌های “می” و “فا” هم داریم یعنی “می دیز” و “فا بمل” نداریم چون فاصله بین “می” و “فا” نیم پرده می‌باشد.
ما تا الان چهار فرت اول سیم‌های یک تا شش را آموختیم و با توجه به قانون نیم پرده و یک پرده بین نت‌ها می‌توانیم به راحتی نام نت‌ها در فرت‌هایی که بین دو نت خالی مانده را تشخیص بدهیم. برای مثال در سیم اول گفتیم به صورت آزاد نت “می” را داریم و بعد در فرت اول نت “فا” و چون بین نت “فا” و “سل” یک فرت یا یک پرده فاصله هست فرت دوم از سیم اول می‌شود “فا دیز” و فرت سوم “سل” و فرت چهارم “سل دیز” را داریم.
با توجه به این قانون ما می‌توانیم تا فرت‌های پایین‌تر هم نام گذاری کنیم و یاد بگیریم. فقط کافیست به فاصله بین دو نت توجه داشته باشیم. در ادامه فرت‌های بعدی سیم اول را نیز باهم نام گذاری می‌کنیم.
به دلیل اینکه بین نت “سل” و “لا” نیز یک پرده فاصله هست پس فرت چهارم از سیم اول “سل دیز” می‌شود و فرت پنجم، نت “لا” را می‌گیرد. بین نت “لا” و “سی” نیز یک پرده فاصله دارد پس فرت ششم، “لا دیز” و فرت هفتم، “سی” می باشد. حالا بین نت “سی” و “دو” چون نیم پرده فاصله هست پس دیگر “سی دیز” نداریم و فرت هشتم مستقیم نت “دو” را می‌گیرد. سپس در فرت نهم، “دو دیز” را داریم، فرت دهم، نت “ر” را داریم و فرت یازدهم، نت “ر دیز” و فرت دوازدهم، نت “می” را داریم.
نت “می” همان نت سیم آزاد اول هم بود. پس با این قانون می‌توانید متوجه شوید که نام گذاری فرت‌هایتان درست است یا خیر. پیشنهاد می‌شود برای همه سیم‌ها همین نام گذاری را انجام دهید و تا مطمئن نشده اید که نام هر فرت را درست شناختید، تمرین کنید.
آکورد
ممکن است این اسم را زیاد شنیده باشید. آکورد یکی از پرکاربردترین چیزهاییست که یک گیتاریست به آن نیاز دارد. چون گیتار، یک ساز پلی فونی (چند صدایی) هست و سازهایی که می‌توانند همزمان چند صدا را ایجاد کنند از آکورد در آن‌ها استفاده می‌شود. و هر نوازنده ی سازهای پلی فونی باید روی مبحث آکورد تسلط خوبی داشته باشد.
پس تعریف آکورد به این صورت هست که اگر ما به صورت همزمان چند نت مختلف (مثلا نت “دو”، “می”، “سل”) را بنوازیم، یک آکورد داریم. طبیعتا بر روی ساز، در هر سیم، ما باید یک نت را بگیریم. اما برای اینکه چند نت مختلف را بگیریم باید از چند سیم استفاده کنیم.
آکورد لامینور (AM)
از هر نوازنده گیتاری که بپرسید اصولا اولین آکوردی که یاد گرفته است آکورد “لا مینور (AM)” بوده است. راجع به کلمه مینور در ادامه توضیح خواهیم داد اما در ابتدا بیاید ببینیم چطور می‌توانیم این آکورد را اجرا کنیم و جایگاه آن بر روی گیتار کجاست.
برای گرفتن آکورد “لا مینور”، باید انگشت اول (یا همان انگشت “I” یا “اشاره”) را روی فرت اول، سیم دوم و سپس انگشت دوم (یا همان M) را روی فرت دوم، سیم چهارم و انگشت سوم (یا همان A) را روی فرت دوم، سیم سوم قرار می‌دهیم.
نکته خیلی مهم: حتما دقت کنید بند انگشتانتان خم شده باشد یعنی به سمت داخل به صورت صاف روی ساز قرار نگرفته باشد. علت این کار این است که وقتی انگشتان به صورت خمیده بر روی ساز قرار می‌گیرند، هر شش سیم صدای مجزا دارد و صدای سیمی “میوت” یا “ساکت” نشده است. زمانی صدای سیم میوت می‌شود که شما اشتباهی هنگام گرفتن آکورد سیم‌های دیگر را نیز گرفته باشید. پس برای مطمئن شدن با دست راستتان روی هر شش سیم ضربه بزنید و چک کنید که همه سیم‌ها صدای درستی داشته باشند.
نکته ۲: سعی کنید دستتان را در حالت آکورد گیری به مدت طولانی نگه دارید. به دلیل اینکه شما به مدت طولانی ای هنگام نوازندگی باید آکورد بگیرید و دستتان باید به این حالت عادت کرده باشد. بعد از اینکه حس کردید دستتان به این حالت عادت کرده و تقریبا این فرم را حفظ شده است، پیشنهاد می‌کنیم که تقریبا به اندازه یک سانت انگشتانتان را با همان حالت از ساز جدا کرده و سپس دوباره روی ساز قرار دهید و هربار صدای ساز را در هر دو حالت چک کنید و ببینید که باز هم انگشتانتان درست روی سیم‌ها قرار گرفته است یا خیر. این کار را بارها و بارها تکرار کنید.
آکورد رمینور (DM)
آکورد دومی که قرار است آموزش ببینید آکورد “ر مینور (DM)” می‌باشد. برای گرفتن این آکورد انگشت یک را روی فرت اول، سیم یک و انگشت دوم، روی فرت دوم، سیم سه و انگشت سوم، روی فرت سوم، سیم دو قرار دهید. توجه کنید که نکات آکورد گیریِ آکورد اول را در این آکورد نیز رعایت کنید.
سپس چک کنید که صدای سیم‌ها به درستی اجرا می‌شود یا خیر؛ تا مطمئن شوید صدای سیمی را با انگشتانتان میوت نکرده باشید. و سپس بعد از مطمئن شدن تمامی تمرین‌هایی که برای آکورد “لامینور” انجام دادید را عینا برای این آکورد هم انجام دهید.
بعد از انجام تمرین‌ها و تسلط نسبی بر روی آکوردها، تمرین کنید تا از آکورد اول به آکورد دوم و برعکس بروید. این کار زمان طولانی ای را از شما خواهد گرفت و ممکن است در ابتدا هنگام چیدن انگشتانتان، آن‌ها مکث کنند یا حالت اصلی خودشان را نداشته باشند و…
اما چطور تمرین کنیم تا به این مشکلات بر نخوریم؟
ابتدا برای خودتان یک میزان ۴/۴ را در نظر بگیرید که در هر میزان یک نت گرد (یک ضربه و چهار سکوت) وجود دارد. سپس با دست چپ آکورد بگیرید و با دست راست یک نت گرد بنوازید و چهار شماره همزمان بشمارید. سپس وقتی به عدد چهار رسیدید با حفظ فاصله بین اعداد از اول بشمارید و آکورد را تغییر دهید و یک نت گرد دیگر بنوازید. وقتی به خوبی روی این حالت مسلط شدید حالا به جای نت گرد در یک میزان از دو نت سفید در یک میزان استفاده کنید و دوباره بارها و بارها این را تمرین کنید تا بر روی این حالت نیز مسلط شوید. سپس به جای استفاده از دو نت سفید از چهار نت سیاه استفاده کنید و به صورت همزمان با تغییر هر میزان آکورد خود را نیز تغییر دهید.
بعد از تسلط روی این حالت نیز سعی کنید زمان شمارش را کمتر کنید و سرعت نواختن و انتقال آکورد را بیشتر کنید. فراموش نکنید که در ابتدا ممکن است این تمرین‌ها برای شما بسیار سخت و دشوار باشد اما با تکرار آن‌ها، رفته رفته برایتان آسان خواهد شد. از این تمرین‌ها برای آکوردهای بعدی که در آینده می‌آموزید هم می‌توانید استفاده کنید.
