آموزش گیتار – قسمت هفتم: ساخت آکوردهای سه صدایی و انتقال آکوردهای باره دار

در جلسه قبل درباره آکورد باره دار، نحوه گرفتن و تمرینش و دو فرم ماژور و مینور صحبت شد. در این جلسه می‌خواهیم درباره نحوه انتقال آکوردهای باره دار صحبت کنیم و اینکه چگونه می‌توانیم از طریق همین دوتا فرم، آکوردهای دیگری نیز داشته باشیم. همینطور ساخت آکوردهای سه صدایی را نیز آموزش می‌دهیم.

آموزش گیتار – قسمت اول

آموزش گیتار – قسمت دوم: نحوه یادگیری آکورد ها و نت های بیس

آموزش گیتار – قسمت سوم: ریتم ۳/۴ و آکورد می ماژور

آموزش گیتار – قسمت چهارم: ریتم ۶/۸ و الگوی گام ماژور

آموزش گیتار – قسمت پنجم: آکورد‌های G و C، ریتم ۲/۴ و فواصل گام ماژور

آموزش گیتار – قسمت ششم: آکورد های باره دار و ریتم ۴/۴

آموزش گیتار – قسمت هشتم: آرپژ و ساخت آکوردهای سه صدایی

آموزش گیتار – قسمت نهم: تکنیک‌های دست چپ و استفاده از کاپو

آموزش گیتار – قسمت آخر: ریتم و آکورد بهت قول میدم محسن یگانه

ساخت آکورد های باره دار ماژوری و مینوری

اگر به خاطر داشته باشید در جلسه قبل گفته شد که فرم ماژور آکورد “فا ماژور” شبیه با فرم ماژور آکورد “می” می‌باشد که قبلا آموزش دادیم و ما می‌دانیم که بین نت “می” و نت “فا” نیم پرده فاصله است. پس وقتی آکورد “می” را نیم پرده به جلو می‌بریم و باره می‌گذاریم، به آکورد “فا” می‌رسیم. حالا می‌توانیم همین مسیر را بیشتر ادامه دهیم و کل آکورد “فا” را نیم پرده ببریم جلوتر، الان یک آکورد “فا دیز ماژور” داریم. حالا می‌توانیم دوباره نیم پرده به جلوتر برویم و در این صورت به آکورد “سل ماژور” می‌رسیم و همینطور می‌توانیم به جلو برویم.

همین روندی که برای آکوردهای ماژور طی کردیم را می‌توانیم برای آکوردهای مینوری باره دار نیز طی کنیم. از “فا مینور” شروع می‌کنیم و نیم پرده نیم پرده به جلو می‌رویم. تمام آکوردهایی که نیم پرده نیم پرده به وجود آمدن از آکورد سر دسته “می مینور” و یا “می ماژور” شروع شدند. علت این اتفاق این است که نت آزاد سیم ششم نت “می” است. برای ساختن بقیه آکوردها در سیم شش، کافیست نت مورد نظر خودمان را روی سیم شش پیدا کنیم و سپس با انگشت اشاره آن فرتی که نت مورد نظرمان در آن است را بگیریم و در انتها شکل آکورد “می مینور” یا “می ماژور” را بگیریم.

برای مثال ما می‌خواهیم آکورد باره دار “لا مینور” را بگیریم. کافیست نت “لا” را در سیم ششم پیدا کنیم و سپس کل آن فرت را با انگشت اشاره بگیریم و در نهایت شکل آکورد “می مینور” را بگیریم. اکنون ما آکورد باره دار “لا مینور” را ساختیم. برای ساخت آکورد “لا ماژور” نیز کافیست همین کار را تکرار کنیم اما شکل آکورد “می ماژور” را بگیریم.

با توجه به اطلاعات داده شده، ما می‌توانیم در سیم پنجم هم هر آکورد باره داری که می‌خواهیم را بسازیم. ما می‌دانیم نت سیم آزاد پنجم “لا” است. پس برای ساخت فرم ماژوری هر آکوردی در سیم پنجم کافیست شکل آکورد سر دسته “لا ماژور” را بگیریم و سپس نت پایه آکورد مورد نظرمان را پیدا کنیم. برای مثال می‌خواهیم آکورد باره دار “سی ماژور” را بسازیم. نت “سی” را در سیم پنجم پیدا می‌کنیم و سپس با انگشت اشاره کل آن فرت را می‌گیریم و شکل آکورد “لا ماژور” را می‌گیریم. در این صورت ما آکورد باره دار “سی ماژور” را ساختیم. تنها نکته ای که آکورد “لا ماژور” دارد این است که شکل آکورد سر دسته آکورد “لا ماژور” در فرت دوم به بعد ساخته می‌شود و فرت اول خالی می‌ماند. پس برای ساخت هر آکورد باره دار دیگری طبق این آکورد باید بین انگشت باره ما و آکورد گرفته شده یک فرت خالی وجود داشته باشد. برای ساختن فرم مینوری هر آکوردی در سیم پنجم نیست کافیست آکورد پایه “لا مینور” را بگیریم و از آن برای ساخت بقیه آکوردهای باره دار استفاده کنیم.

خبر خوب این است که تقریبا هر آکوردی که در موسیقی وجود دارد با کیفیت ماژور و مینور را شما می‌توانید در گیتارتان بگیرید. دو فرم ماژور و مینور برای سیم ششم دارید و دو فرم ماژور و مینور برای سیم پنجم دارید. مجموعا از چهار حالت یا چهار فرم مختلف برای ساختن تمام آکوردها با استفاده از ۱۲ نت موسیقی می‌توانیم استفاده کنیم. برای مثال آکورد “فا دیز مینور” را می‌خواهیم بگیریم. نت “فا دیز” را روی سیم ششم پیدا می‌کنیم و انگشت باره را روی فرت دوم که “فا دیز” در آن قرار دارد می‌گذاریم و سپس آکورد “می مینور” را می‌گیریم.

تمرین ۱:

تمرین اول: برای اینکه این مبحث به خوبی برای شما جا بیوفتد بهتر است هر آکورد سر دسته ای که تا به الان آموزش دادیم را به شکل باره دار دربیاورید. برای اینکار در ابتدا باید ببینید که نت پایه شما بر روی سیم ششم یا پنجم کجا قرار می‌گیرد و هرکدام که جای راحت‌تری قرار دارد را انتخاب کنید و بر اساس سیمی که انتخاب کردید، آکورد باره دار خود را بسازید.

لازم به ذکر است که بدانید صدای آکوردهای سر دسته با آکوردهای باره دار خودشان کاملا مشابه و یکسان می‌باشد اما بخاطر چینش نت‌هایی که در آکوردهای باره دار قرار دارد ممکن است رنگ صدای متفاوتی را نسبت به آکورد ساده خودش در اختیار ما قرار دهد.

تمرین دوم: یک ریتم و دو آکورد را انتخاب کنید و بین آکورد ساده و باره دار خودش منتقل شوید و این تمرین را نیز برای همه آکوردهای سر دسته تکرار کنید.

ساخت تمام آکوردهای باره دار با استفاده از گام ماژور

اگر یادتان باشد در جلسه گذشته درباره ترتیب چینش آکوردها در گام ماژور صحبت کردیم و گفتیم درجه اول گام ماژور باید کیفیت ماژور و درجه دوم و سوم مینور و دوباره چهارم و پنجم ماژور و درجه ششم مینور و در نهایت درجه هفتم، کاسته داشته باشد. گفتیم اگر هر نتی را به عنوان نقطه شروع گام ماژور در نظر بگیریم و الگوی گام ماژور را بعد از آن نت شروع کنیم به نواختن، دارد به ترتیب، نت‌های آن گام را به ما می‌دهد. و ما برای هرکدام از آن نت‌ها با همان ترتیب می‌توانیم آکورد بگذاریم که کیفیتش باید همان چیزی باشد ک قبل‌تر به آن اشاره کردیم.

در جلسه قبل گفتیم برای آنکه راحت‌تر تمرین کنید از گام “دو ماژور” برای ترتیب آکوردها استفاده کنید. علت آن این بود که شما نمی‌توانستید آکوردهایی که بمل و یا دیز هستند را با کیفیت ماژور و مینور روی سازتان بسازید. اما با توجه به مباحثی که در این جلسه صحبت کردیم، الان می‌توانید هر آکوردی با هر ریشه ای را، کیفیت ماژور و مینورش را بر روی گیتارتان بگیرید. در نتیجه این مباحث دارد به ما کمک می‌کند که بتوانیم غیر از گام دو ماژور، روی گام‌های دیگر هم آکورد و سیکل آکوردی بسازیم و برای بداهه نوازی و خیلی چیزهای دیگر از آن استفاده کنیم. در ادامه می‌خواهیم روی یک نمونه کار کنیم.

برای مثال گام “می ماژور” را در نظر می‌گیریم. یک نت “می” روی ساز انتخاب می‌کنیم و با الگو جلو می‌رویم و نت‌های گام “می ماژور” را بدست می‌آوریم. برای شروع از سیم چهار فرت دوم نت “می” را انتخاب می‌کنیم. طبق الگوی گام ماژور اگر یک پرده جلو برویم به نت “فا دیز” می‌رسیم. و سپس اگر از نت “فا دیز” یک پرده جلوتر برویم به نت “سل دیز” می‌رسیم. سپس طبق الگو نیم پرده جلو می‌رویم و به نت “لا” می‌رسیم. دوباره یک پرده به جلو می‌رویم و به نت “سی” می‌رسیم و یک پرده جلوتر از آن به نت “دو دیز” و دوباره یک پرده جلوتر “ر دیز” و در نهایت دوباره به نت “می” می‌رسیم.

همانطور که دقت کردید یکسری از نت‌ها در داخل گام “می ماژور”، دیز شده بودند. و آن نت‌ها نت “فا سل دو ر” بود. نت “فا دیز” و “سل دیز” درجات دوم و سوم و نت “دو دیز” و “ر دیز” درجات ششم و هفتم گام بودند. حالا می‌خواهیم یک سیکل آکوردی در گام “می ماژور” بسازیم و اولین آکوردمان درجه دوم این گام یعنی نت “فا دیز” باشد. احتیاج به یک آکورد “فا دیز مینور” داریم. حالا چرا مینور؟ چون قبلا هم گفتیم درجه دوم باید کیفیت مینوری داشته باشد. روی سیم شش، نت “فا دیز” را پیدا می‌کنیم و انگشت باره را روی آن فرت می‌گذاریم و شکل “می مینور” را برایش می‌گیریم. برای درجه بعدی می‌خواهیم درجه پنجم گام را انتخاب کنیم. درجه پنجم نت “سی” هست و یادمان است که در ترتیب آکوردها در گام ماژور درجه پنجم کیفیت ماژوری داشت. پس ما به آکورد “سی ماژور” نیاز داریم. روی سیم ششم نت “سی” را پیدا می‌کنیم که می‌شود فرت هفتم و سپس آن فرت را با انگشت باره می‌گیریم و شکل “می مینور” را برایش می‌گیریم. برای آکورد بعدی می‌خواهیم درجه اول گام را انتخاب کنیم که با توجه به الگوی ترتیب آکوردها در گام ماژور، آکورد ما باید کیفیت ماژوری داشته باشد. پس ما به آکورد “می ماژور” نیاز داریم. و آکورد سردسته “می ماژور” را می‌گیریم.

حالا سه آکوردی که انتخاب کردیم یعنی “فا دیز مینور”، “سی ماژور” و “می ماژور” را با یک ریتم که از قبل آموختیم می‌نوازیم. همانطور که دیدید ما قبلا شکلی برای آکورد “فا دیز مینور” نداشتیم یا آکورد “سی ماژور” را نمی‌توانستیم روی گیتار اجرا کنیم اگر فقط دانشمان محدود به آکوردهای سردسته میشد. اما الان با توجه به آکوردهای باره داری که آموختیم و شکل و فرم آن‌ها و همینطور حرکت دادن آن‌ها در طول دسته گیتار، می‌توانیم آکوردهای دیگری بسازیم و با توجه به ترتیب چینش آکوردها در گام ماژور می‌توانیم با دانستن کیفیت مینوری و یا ماژوری آن‌ها، سیکل آکوردی بسازیم.

تمرین ۲:

یکی از کارهایی که الان می‌توانیم انجام دهیم و به نوعی دو قسمت از تمرین‌ها و مباحثی که تا به اینجا آموختیم را ادغام کنیم، این است که وقتی یک سیکل آکوردی برای خودمان ساختیم، مثل یک نوازنده ریتم گیتار آن را اجرا کنیم و ضبط کنیم و وقتی قسمت ریتم یک موسیقی را داریم، بیایم برای اجرای ملودی موسیقی از الگویی که برای اجرای گامش بود استفاده کنیم. هم آنی که در طول دسته بود و هم آنی که به صورت باکس در عرض دسته بود. برای مثال همین سیکل آکوردی ای که در گام “می ماژور” ساختیم را اجرا و ضبط کنیم و روی آن با استفاده از باکس که از نت “می” شروع میشود یعنی سیم پنج فرت هفتم و یا اجرای همان گام “می ماژور” به صورت طول دسته از سیم چهار فرت دوم، شروع به بداهه نوازی کنیم. اینکار خیلی روی جملاتی که می‌سازیم تاثیر گذار است بخاطر اینکه زیر هر کدام از جمله‌هایی که می‌نوازیم، قسمت ریتم و آکورد را هم می‌شنویم و به ما کمک می‌کند که از تمرینمان هم لذت بیشتری ببریم.

استفاده طولانی تر از باکس گام ماژور

در نهایت نکته آخری که می‌خواهیم راجع بهش صحبت کنیم، این است که همین باکس گام ماژور را بتوانیم به صورت طولانی‌تر استفاده کنیم. برای مثال گام “سل ماژور” را وقتی در طول دسته اجرا می‌کنیم و در نهایت دوباره به نت “سل” می‌رسیم، می‌توانیم دوباره با همان الگوی گام ماژور ادامه بدهیم و با توجه به قانون سیم دوم که میگه هر الگویی که یاد گرفتی وقتی به سیم دوم رسیدی نیم پرده برو جلوتر، باز هم از همان الگوی باکس، طولانی‌تر استفاده کنیم. طبیعتا وقتی از الگوی باکس به صورت طولانی‌تر استفاده می‌کنیم رنگ‌های صدایی بیشتری دریافت می‌کنیم و باعث می‌شود جملات بیشتر و متنوع‌تری را مواقع بداهه نوازی یا ساخت ملودی بسازیم.

ساخت کیفیت ماژور و مینور و کاسته در هر آکورد

وقتی درباره آکورد صحبت می‌کنیم، مدام از کلمات ماژور و مینور و یا کاسته (دیمینیشت) استفاده می‌کنیم. می‌خواهیم ببینیم این‌ها یعنی چی و به عبارتی تفاوت بین ماژور و مینور در چیست. برای ساختن آکورد، ما به همان گام ماژوری که تا به الان راجع بهش صحبت کردیم نیاز داریم. نت‌های گام “دو ماژور” همان “دو ر می فا سل لا سی” بود اما برای ساختن آکورد “دو ماژور” باید ببینیم که به چه نت‌هایی نیاز داریم. به این آکوردها آکوردهای سه صدایی گفته می‌شود. و چون به آن آکوردهای سه صدایی گفته می‌شود پس برای ساخت آنها احتیاج به سه نت داریم. نت اول که اسم آکورد از روی آن برداشته شده طبیعتا همان نت اول گام است. پس اگر آکورد “دو ماژور” بخواهیم بسازیم به نت اول گام “دو ماژور” نیاز داریم. درجه بعدی که می‌خواهیم درجه سوم گام “دو ماژور” و درجه بعدی درجه پنجم گام “دو ماژور” می‌باشد.

در نتیجه به نت‌های “دو می و سل” نیاز داریم و اگر این سه نت را باهم اجرا کنیم آکورد دو ماژور را می‌سازد. حالا می‌خواهیم آکورد “دو مینور” بسازیم. بازهم از همان گام “دو ماژور” استفاده می‌کنیم. برای نت اول درجه اول گام ماژور را برمی‌داریم. درجه سوم را باید نیم پرده به عقب برگردانیم یا اصطلاحا بمل کنیم. و درجه پنجم که به ترتیب می‌شود ” دو، می بمل و سل” حالا وقتی به صورت همزمان بنوازیم آکورد “دو مینور” را ساخته ایم.

دو فرم آکورد سه صدایی دیگر نیز داریم، آکوردهای کاسته و افزوده و چون از آکورد افزوده خیلی کم استفاده می‌شود و در الگوی گام ماژور آکورد افزوده نداریم، فعلا توضیحی درباره ساخت آن نمی‌دهیم.

برای ساخت آکورد “دو دیمینیشت” یا کاسته باید از درجه اول و بمل درجه سوم و بمل درجه پنجم گام “دو ماژور” استفاده کنیم. در نتیجه نت‌های ” دو، می بمل و سل بمل” را داریم. با نواختن همزمان این سه نت آکورد “دو دیمینیشت” ساخته می‌شود.

نکته مهم: برای ساخت هر آکوردی به سراغ گام خودش می‌رویم. برای مثال برای ساخت آکورد “ر مینور” باید سراغ گام “ر ماژور” برویم. درجات هر گام برای ساخت آکوردهای مینور و ماژور و کاسته به صورت گام “دو ماژور” انتخاب می‌شود. یعنی درجه اول و سوم و پنجم که البته بمل بودن نت‌ها به کیفیت آکورد بر می‌گردد.