مقدمه ای درباره ساز کالیمبا
ساز کالیمبا یکی از سازهای محبوب در میان افراد مختلف است که از جمله مهم‌ترین نکاتی که در مورد آن وجود دارد، نوازندگی ساده با آن است که همه افراد با کمی تمرین می‌توانند قطعات مختلف را با این ساز بنوازند. این ساز، سازی است که از قاره آفریقا به شهرت رسید و بدنه آن عموما از جنس چوب ساخته شده است. بر روی بدنه کالیمبا، تیغه‌های فلزی بلندی در نظر گرفته شده که به ضربه زدن به آن‌ها به شکل Pluck می‌توانید نت‌های مختلف را به دست آورید. اما قدم اول برای آن که بتوانید از این ساز استفاده کنید، کوک کردن آن است. سپس می‌توانید با استفاده از آن به نواختن ملودی‌های مختلف بپردازید و یا آکوردهای مختلف بپردازید. در نهایت نیز می‌توانید با استفاده از برگه نت و یا تبلچر، به نواختن قطعات مشهور با استفاده از این ساز بپردازید. در ادامه این مقاله، آموزش نواختن کالیمبا را به صورت قدم به قدم توضیح خواهیم داد.
قدم اول: کوک کردن ساز
ساز کالیمبا همانند بسیاری از سازهای دنیا، نیاز به کوک شدن دارد در غیر این صورت، صدایی که از آن دریافت می‌کنید صدای درستی نخواهد بود. برای این ساز تیغه‌های متعددی در نظر گرفته شده است که هر کدام از آن‌ها باید یک نت مشخص باشد.
قدم اول برای یادگیری نواختن کالیمبا این است که نت‌هایی که باید هر کدام از این تیغه‌ها به آن کوک شوند را در اینترنت و یا با استفاده از برگه ای که هنگام خرید ساز به شما تقدیم می‌شود بدانید. سپس می‌توانید با خرید یک تیونر و یا با دانلود اپلیکیشن‌هایی که برای کوک کردن سازهای مختلف وجود دارند، اقدام به کوک کردن ساز خود کنید.
اما روش کوک کردن یک کالیمبا به چه شکل است؟ هنگامی که می‌خواهید ساز خود را خریداری کنید باید یک چکش مخصوص برای کوک کردن ساز نیز خریداری کنید. با استفاده از این چکش و با ضربه زدن به هر کدام از تیغه‌ها، با توجه به دیز و یا بمل بودن نت، می‌توانید نت‌های دقیقی را به دست آورید.
اگر نت شما بمل بود و نیاز داشتید تا کوک آن را بالاتر ببرید، کافی است با استفاده از چکشی که برای کوک کردن این ساز خریداری کردید، از زیر به تیغه ضربه بزنید. از طرف دیگر اگر نت شما دیز بود نیز می‌توانید با استفاده از این چکش و با ضربه زدن از بالا به تیغه، نت مورد نظر خود را به دست آورید.
در نظر داشته باشید که این کار را به آرامی انجام دهید تا به تیغه آسیبی وارد نشود. پس سپس باید برای هر تیغه این کار را انجام دهید تا ساز شما به طور کامل کوک شود. پیشنهاد می‌کنیم تا این کار را بر اساس نت‌هایی انجام دهید که در اینترنت و یا برگه ساز مشاهده می‌کنید.
قدم دوم: نواختن نت‌های مختلف بر روی کالیمبا
ساز کالیمبا از طراحی بسیار خاصی بهره می‌برد که بسیاری از حفره‌هایی که بر روی بدنه آن قرار داده شده، بر روی صدای نهایی آن تاثیر گذار هستند. برای آن که شروع به نواختن با این ساز کنید، می‌توانید آن را در دستان خود نگه دارید و یا ساز خود را بر روی یک سطح صاف قرار داده و به نواختن نت‌های مختلف بپردازید.
هنگامی که ساز را در دستان خود نگه می‌دارید، سعی کنید تا کف دست خود را بر روی گوشه پایینی ساز قرار دهید. شست خود را در قسمت جلویی ساز نگه دارید و دیگر انگشتان خود را در پشت بدنه این ساز قرار دهید. در نظر داشته باشید که انگشتانی که در پشت بدنه این ساز قرار داده اید بر روی حفره‌های پشت بدنه قرار نگرفته باشند زیرا در این صورت، کالیمبای شما به درستی صدا نمی‌دهد.
برای نواختن نت‌های مختلف کافی است تا با نوک انگشتان خود بر روی تیغه‌ها با ضربه ای مشخص بکشید تا نت مورد نظر به صدا در بیاید. پس از انجام این کار، تیغه به لرزش در می‌آید و این باعث صدا دادن ساز می‌شود.
ضربه درست زدن به تیغه‌های کالیمبا کاری است که با تمرین فراوان می‌توانید در آن حرفه ای شوید و اگر در دفعات ابتدایی این کار، ناموفق بوده اید، نگران نباشید.
یکی دیگر از نکاتی که هنگام نواختن کالیمبا باید در نظر داشته باشید این است که برای نواختن نت‌های مختلف تنها باید از نوک انگشتان شست خود استفاده کنید. می‌توانید از انگشتان هر دو دست خود برای نواختن سریع تر ملودی‌ها استفاده کنید. شما همچنین می‌توانید با استفاده از انگشتان شست خود دو نت کنار یکدیگر را به همراه هم بنوازید.
این موضوع باعث می‌شود تا به راحتی به نواختن آکوردهای مختلف بپردازید و توالی آکوردهای مختلف در گام‌های مختلف را با استفاده از ساز خود بنوازید.
قدم سوم: نواختن قطعات و آهنگ‌های مشهور با استفاده از ساز کالیمبا
برای آن که بتوانید با ساز خود قطعات و آهنگ‌های مختلفی را بنوازید، می‌توانید از تبلچرهایی استفاده کنید که به طور اختصاصی برای ساز کالیمبا ساخته شده است. برای آن که تبلچرهایی را پیدا کنید که برای ساز شما ساخته شده است می‌توانید تعداد تیغه‌هایی ساز خود را در اینترنت سرچ کنید. برای مثال: “تبلچر برای کالیمبای ۱۷ تیغه.”
برخی از تبلچرهایی که پیدا می‌کنید، برای قطعاتی هستند که در ساخت آن‌ها به طور مستقیم از ساز کالیمبا استفاده شده است. در برخی موارد دیگر نیز با آهنگ‌های مشهوری مواجه خواهید شد که نت‌های آن را بر روی کالیمبا تبدیل کردند.
قبل از آن که شروع به نواختن این قطعات کنید، باید نحوه خواندن تبلچر را یاد بگیرید. مرکز تبلچر در واقع همان تیغه وسطی شما به شمار می‌رود. نت‌های که در سمت چپ و راست آن قرار گرفته اند نیز نت‌های ساز شما خواهند بود. از طرفی، هنگامی که به ساز زدن با استفاده از تبلچر می‌پردازید، حتما به ریتم‌ها توجه داشته باشید.
قدم چهارم: نواختن نت ها بر روی کالیمبا ۱۷ تیغه
نواختن ملودی‌های مختلف و به خصوص آکوردهای مختلف، بر روی کالیمبا کاری متفاوت است. عموما یک کالیمبا را می‌توان به سه قسمت تقسیم کرد. تیغه‌هایی که در سمت راست و یا سمت چپ ساز قرار گرفته اند، صدایی زیر تر تولید می‌کنند، در حالی که تیغه‌های میانی این ساز، صدایی بم تر را برای شما به ارمغان می‌آورند. به طور کلی، این نکته را به یاد داشته باشید که در سازی که تیغه‌های آن از یک جنس و ضخامت هستند، تیغه‌هایی که طول بیشتری دارند، صدایی بم تر را تولید می‌کنند.
اما چطور می‌توان بر روی یک کالیمبا آکوردهای مختلفی را نواخت؟ به طور کلی یکی از راحت ترین آکوردهایی که می‌توانید بر روی کالیمبای خود بنوازید، آکوردهای Triad می‌باشند. این آکوردها در واقع فواصل ۱، ۳ و ۵ یک کلید می‌باشند و ساده ترین نوع آکورد شناخته می‌شوند.
از نکاتی که باید هنگام نواختن Triadها در کالیمبا به آن توجه داشته باشید این است که عموما برای نواختن یک آکورد باید در همان منطقه از ساز به دنبال نت مورد نظر خود بگردید. برای مثال، اگر در آکورد شما نت C وجود داشته باشد و شما در حال نواختن تیغه‌ها در سمت چپ ساز هستید، باید تیغه C ای که در سمت چپ ساز وجود دارد را بنوازید و از نواختن نت C ای که در سمت راست ساز قرار گرفته پرهیز کنید. این کار باعث می‌شود تا آکورهای شما صدایی به مراتب زیباتر تولید کنند.
همچنین، بسیاری از اساتید ساز کالیمبا بر این نکته تاکید دارند که برای نواختن آکوردها، به خصوص آکوردهای Triad، نیاز است تا از تکنیک Glissando استفاده کنید. (Glissando تکنیکی در اجرای موسیقی است که در آن، نوازنده محدوده‌ای صوتی را به صورت سُراندن و با گذر از همهٔ نغمه‌های قابل اجرای یک ساز در آن محدوده اجرا می‌کند. )
نکات و نحوه تمرین Triad با کالیمبا ۱۷ تیغه
شما می‌توانید برای یادگیری بهتر آکوردها بر روی ساز خود، این تمرین را انجام دهید. سه نت را به شکل رندوم انتخاب کرده و ابتدا به ترتیب و سپس به طور همزمان آن‌ها بنوازید و سعی کنید تا آکورد نواخته شده را نام ببرید. ابتدا کاری که می‌توانید بکنید این است که با گوش دادن به صدای این آکورد، نت قوی تر و نتی که بیشترین ساستین را دارد را به عنوان نت کلید آکورد در نظر بگیرید.
سپس باید بگویید که آکورد نواخته شده آکورد ماژور، مینور و یا دیمینیشد است. برای تشخیص این نوع آکوردها می‌توانید با گوش دادن به آن‌ها، نوع آکورد را حدس بزنید اما می‌توانید با کمی دقت در مورد نت‌های نواخته شده و بررسی رابطه فواصل میان آن‌ها، به نام دقیق آکوردها دست پیدا کنید.
قدم بعدی آن است که با استفاده از تبلچرهای مختلف، آکوردهای مختلف و نت‌هایی که این آکوردها را تشکیل می‌دهند را یاد بگیرید. یکی از بهترین کارهایی که می‌توانید انجام دهید این است که سعی کنید تا Triadهای مختلف را از روی تبلچر یاد گرفته و بر روی ساز خود اجرا کنید. برای مثال ابتدا با Triadهای نت “دو” آغاز کنید. سپس نت “ر”، نت “می” و… پس از آن، سعی کنید تا با تمرین کردن این Triadها، آن‌ها را به خاطر بسپارید.
در نظر داشته باشید که نوع آکوردها و Triadهایی که بر روی کالیمای خود می‌نوازید، کاملا بستگی به ساز و کوک اصلی آن دارد. برای مثال، ما از یک کالیمبای ۱۷ تیغه در گام C استفاده کرده ایم. بنابراین Triad ای که با کلید C می‌نوازیم، Triad ماژور می‌باشد و هیچ گاه نمی‌توانیم با استفاده از این ساز C Minor Triad را بنوازیم. از طرفی، Triad ای که برای نت D در نظر گرفته شده در این ساز همواره مینور می‌باشد.
بنابراین شما نمی‌توانید با کالیمبا تمامی آکوردها و Triad ها را در اختیار داشته باشید و باید از نت‌هایی استفاده کنید که در ساز برای شما در نظر گرفته شده است. اما این نکته را نیز در نظر داشته باشید که نت‌ها و Triadهایی که سازندگان برای سازهای خود در نظر می‌گیرند، عموما به گونه ای است که می‌توانید توالی آکوردهای خوبی را با آن‌ها تولید کنید.
در کنار نواختن آکوردهای Triad شما می‌توانید آکوردهای پیچیده‌تری نیز با استفاه از ساز خود بنوازید. برای این کار حتی می‌توانید از نت‌هایی استفاده کنید که در آن طرف ساز قرار گرفته شده است تا Voicingهای جدیدی را به دست آورید. همچنین شما می‌توانید به این ترتیب توالی آکوردهای مختلف را نواخته و بر روی آن به ساخت ملودی و یا بداهه نوازی بپردازید. تنها باید در نظر داشته باشید که ملودی و آکوردهای شما در یک گام باشد.
در ادامه تمرین‌های گام به گامی به شما آموزش داده می‌شود تا بتوانید نواختن آکورد و ملودی را با کالیمبا بیاموزید.
تمرین اول
در این تمرین ما با آکورد C شروع می‌کنیم، سپس آکوردهای دیگر را می‌نوازیم. متوجه خواهید شد که برخی از triadها ماژور و برخی مینور هستند. شما نمی‌توانید ماژور یا ماژور بودن چیزی را کنترل کنید و این موضوع به دلیل کوک ساز شماست.
تمرین دوم
قبل از اینکه بخواهید این تبلچر را بنوازید، از C وسط خود شروع کنید سپس (سمت چپ) به سمت E برگردید و مسیر خود را به طور متناوب به سمت C بالا بروید، در این تبلچر می‌خواهیم نت‌هایی تکی را به آکوردهایی که تمرین قبل زدیم اضافه کنیم. مدتی طول می‌کشد تا این را به خوبی بتوانید بنوازید شاید روزها یا هفته‌ها. اما رسیدن به آن زمان کاملاً ارزشش را دارد.
یک نکته دیگر، به حرکتی که شست‌هایتان انجام می‌دهند نگاه کنید، هر دو به سمت راست و سپس هر دو به سمت چپ حرکت می‌کنند، همانطور که از یک وتر به آکورد دیگر حرکت می‌کنید. این روش شبیه حرکت برف پاک کن شیشه جلو ماشین است.
تک نت‌هایی که می‌نوازیم در واقع نت‌هایی هستند که قرار است ملودی بر اساس آن‌ها ساخته شود، که در مرحله بعدی قرار دارد.
تمرین سوم
در این تبلچر آکورد و یکی از نت‌های ملودی (نت بالای آکورد) را مشخص کرده ایم. وظیفه شما این است که با استفاده از نت‌های بالایی کالیمبا، نت‌ها را در دو بخش به صورت متوالی بنوازید. برای اینکار ابتدا به تمرین آکوردها می‌پردازیم و در مرحله آخر آکورد و ملودی را همزمان استفاده می‌کنیم.
برای شروع، یک نت ملودی را برای نواختن انتخاب کنید به این ترتیب تمرین شما نزدیک به تبلچر قبلی خواهد بود. اما همانطور که با آکوردها یکنواخت تر می‌شوید، سعی کنید آن را با هم مخلوط کنید. به عنوان مثال، پیش بروید و نت بالای آکورد را به به چیزی که می‌نوازید اضافه کنید و به جای فقط دو نت ملودی دیگر، قبل از اینکه به آکورد بعدی بروید، نت‌های بیشتری را پشت هم بنوازید. مهم‌تر از همه، این کار را خودتان آزمایش کنید ما می‌خواهیم شما کشف کنید یا چیزهایی را بنوازید که دوست دارید و این اصلا اشکالی ندارد، شما هرگز چیز جدید جالب و شگفت انگیزی را بدون اشتباه پیدا نخواهید کرد.
در اینجا می‌توانید نمونه ای از نتیجه نهایی این تمرین‌ها را را گوش کنید تا بتوانید به کمک تبلچرها به آن دست پیدا کنید و از نواختن کالیمبا لذت ببرید. حتی توصیه ما این است که سعی کنید خودتان آکوردها و ملودی‌هایی را بسازید این کار به خلاقیت و هوش موسیقیایی شما کمک زیادی می‌کند.
سخن پایانی
اگر شما هم به تازگی کالیمبا خریداری کرده اید، می‌توانید با استفاده از نکاتی که مقاله‌ی آموزش نواختن کالیمبا گفته شد بهترین صدای ممکن را از ساز خود دریافت کنید و در کم‌ترین زمان ممکن، با استفاده از ساز جدید خود به نواختن قطعات مورد علاقه خود بپردازید.
مطلب پیشنهادی:
راهنمای جامع خرید کالیمبا
