همه افراد، ساز پیانو را به عنوان یکی از محبوب‌ترین سازهای دنیا می‌شناسند که صدای دلنشین آن را می‌توانید در انواع سبک‌ها و در انواع آهنگ‌ها بشنوید. در این مقاله قصد داریم تا شما را با تاریخچه پیانو در جهان آشنا کنیم و تکامل این ساز را با یکدیگر مرور کنیم. با سازکالا در ادامه همراه باشید.
تاریخچه اولیه پیانو در جهان
اولین پیانو جهان به طور دقیق بیش از سه قرن پیش ساخته شد و با توجه به محبوبیت این ساز، وارد قرن چهارم از هنگام ساخته شدن این ساز می‌شویم.
مخترع پیانو چه کسی است ؟ نحوه اختراع پیانو
اولین پیانو توسط Bartolomeo Cristofori، یک هارپسیکورد ساز ایتالیایی ساخته شد. در واقع سازی که او طراحی کرده بود، سازی بود که از تکنولوژی و مکانیزم بسیار منحصر به فردی برخوردار بود. او یک هارپسیکورد متفاوت را طراحی کرده بود که این امکان را به نوازنده می‌داد تا داینامیک زیادی را در نوازندگی در اختیار داشته باشد و بتواند نت‌های مورد نظر خود را با Volume بلند و یا کم بنوازد.
این مکانیزم که با استفاده از یک کیبورد قابل اجرا بود، توسط Cristofori نام gravicembalo col piano e forte را به خود گرفت که ترجمه آن از زبان ایتالیایی برابر با “هارپسیکورد با صدای کم و زیاد” می‌شود.
کیبوردهای ساخته شده قبل از پیانو( تاریخچه پیانو قبل از کریستوفوری )
اما برای دهه‌ها قبل از آن که Cristofori به این ابداع دست بزند، دو کیبورد برای ساخت موسیقی مورد استفاده نوازندگان قرار می‌گرفت. این سازها از سال ۱۴۰۰ میلادی در دسترس بوده‌اند و نام آن‌ها کلاویکورد و هارپسیکورد می‌باشد.
هر کدام از این کیبوردها نقاط قوت و نقاط ضعف خاص خود را داشته‌اند و برای سبک‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند. به طور کلی می‌توانیم این نکته را در نظر داشته باشیم که این دو کیبورد، باعث ساخت ساز پیانو شدند.
نحوه کارکرد پیانو جدید ساخته شده توسط Cristofori
هارپسیکورد جدیدی که Cristofori طراحی کرده بود، در سال ۱۷۰۰ میلادی ساخته شد و این ساز، اولین کیبوردی بود که برای نواختن صدای آن، از مکانیزم چکش استفاده شده بود. چکش‌هایی که برای این ساز در نظر گرفته شده بود، بر روی سیم‌های هارپسیکورد ضربه می‌زد و به این ترتیب می‌توانستید صدایی متفاوت و دقیق‌تری را از آن دریافت کنید.
سه نمونه از پیانوهای ساخته شده توسط کریستوفوری – اولین پیانوهای جهان
سه مدل از ابتدایی‌ترین سازهایی که توسط او ساخته شده هم اکنون در دنیا وجود دارد. یک پیانو که در سال ۱۷۲۰ توسط او ساخته شده بود و هم اکنون در موزه هنر متروپولیتن در شهر نیویورک قرار دارد، دیگری پیانویی که در سال ۱۷۲۲ ساخته شد و اکنون در موزه degli Strumenti Musicali شهر رم نگهداری می‌شود و در نهایت، سازی که در سال ۱۷۲۶ توسط او ساخته شد و اکنون در شهر لایپزیگ کشور آلمان قرار دارد.
تغییرات اولیه روی پیانو Cristofori
پس از مدتی، طراحی جدید Cristofori دستخوش تغییراتی شد و او طراحی چکش‌های ساز خود را بهینه کرد. او که نام چکش‌های جدید خود را Escapement گذاشته بود، از تکه چوب‌هایی استفاده کرد که بر روی لبه آن، از تکه‌های پر استفاده شده است.
همچنین او این چکش‌ها را به گونه ای طراحی کرد که که در انتهای حرکت خود، به شکل ابتدایی خود باز گردند و به این ترتیب، سیم‌های پیانو این امکان را داشته باشند تا لرزش آزادتری داشته باشند. تا پیش از آن، پس از آن که چکش به سیم پیانو برخورد می‌کرد، در همان حالت و بر روی سیم پیانو می‌ماند.
تغییرات نهایی روی پیانو و ایجاد شکل جدید آن
پس از مدتی، موزیسین‌های متعددی به صدا و نحوه عملکرد ساز پیانو علاقه مند شدند و این ساز در بسیاری از مدارس موسیقی اروپا مورد استفاده قرار گرفت. نکته جالب این است که در دهه ۱۷۰۰ و ۱۸۰۰ میلادی، بسیاری از این مدارس تلاش کردند تا این ساز را بهبود ببخشند و روش‌های جدید نوازندگی را برای آن در نظر بگیرند اما هیچ کدام به اندازه ابداع Escapement شخص Cristofori موفق نبود.
تا این که در سال ۱۸۲۱، یک فرد فرانسوی به نام Sebastian Erard مکانیزم Double Escapement را ابداع کرد. این سیستم، این امکان را برای ساز پیانو فراهم کرد تا پیش از آن که کلاویه پیانو به محل قبلی خود باز گردد، بتوانید دوباره چکش را بر روی سیم بزنید و به این ترتیب، نت‌ها را به شکل تکراری و با سرعت بالا بنوازید. در همین زمان و با شهرت موسیقی رمانس در اروپا، بسیاری از موسیقیدانان آن دوران از این ابداع استقبال کردند و آن را عصر جدیدی در پیانو می‌دانستند.
در ادامه مقاله تاریخچه پیانو در جهان با ما همراه باشید.
تلاش‌ها برای بهبود مکانیک و صدای این ساز تا پس از جنگ جهانی اول ادامه داشت و طراحی این ساز، دستخوش تغییرات متعددی شد تا در نهایت پس از جنگ جهانی اول، وارد “عصر طلایی” پیانو شویم. این عصر هنگامی بود که اکثریت نوازنده‌ها و تنظیم کنندگان بر این باور بودند که ساز پیانو به سازی کامل تبدیل شده است و از طرفی نیز، شرکت‌های بزرگ و مختلف در دنیا به ساخت این ساز می‌پرداختند.
پس از آن که جنگ جهانی دوم آغاز شد، بسیاری از کارخانه‌هایی که به تولید پیانو می‌پرداختند مجبور شدند تا تولیدات خود را متوقف کرده و شروع به ساخت تجهیزات جنگی کردند. این موضوع بر روی پیشرفت‌های دیگر این ساز تاثیر بسزایی گذاشت.
امروزه اما پیانوهای مختلفی را می‌توانید خریداری کنید. پیانو های آکوستیک، پیانوهایی هستند که برای ساخت آن‌ها از همان طراحی و مکانیزم‌های اصلی استفاده شده است و حسی که از این پیانوها دریافت می‌کنید، حسی فوق العاده می‌باشد. از طرفی اما با پیشرفت تکنولوژی، بسیاری از شرکت‌های دنیا روی به ساخت پیانو های دیجیتال آوردند و با ساخت سازهای دیجیتالی، این امکان را برای افراد فراهم کردند تا با هزینه ای کمتر بتوانند صدای پیانوهای مختلف را در اختیار داشته باشند.
از طرفی نیز، در سال‌های اخیر بسیاری از شرکت‌های دنیا به ساخت میدی کنترلر روی آوردند و با تولید میدی کیبوردهای مختلف، این امکان را به شما داده‌اند تا بتوانید با استفاده از لپ تاپ، گوشی موبایل و یا حتی تبلت خود به نوازندگی و تمرین ساز پیانو بپردازید.
آیا تاریخچه پیانو مشخص است؟
بله . تاریخچه این ساز و نحوه اختراع و کشور سازنده به طور کامل مشخص و روشن است.
آیا ریشه این ساز به سنتور باز می گردد؟
این سوال نیاز به بررسی دقیق دارد که سعی کردیم در این مطلب به طور کامل به آن بپردازیم.
به طور دقیق نمی‌توان گفت که ریشه پیانو به ساز سنتور باز می‌گردد. ولی دو ساز پیانو آکوستیک و سنتور از لحاظ ساختاری شبیه به هم می‌باشند. در سنتور با ضربه وارد شده از مضراب به سیم‌های سنتور، صدا تولید می‌شود و هر سیم نت مخصوص به خود را دارد.
داخل پیانو نیز تقریبا همین اتفاق می‌افتد با این تفاوت که ابتدا با فشار دادن کلیدها و یا کلاویه های پیانو، ضربه چکش یا Hummer پیانو مانند مضراب سنتور به سیم‌ها برخورد می‌کند. در کل دامنه صدایی پیانو به دلیل فشار بیشتر و قوی‌تر به سیم‌ها، بیشتر از سنتور می‌باشد. همانطور که ساختار کمانچه و ویولن با هم یکسان می‌باشد ساختار پیانو و سنتور نیز تقریبا یکسان است.
تاریخچه پیانو در ایران
در سال ۱۸۰۶ میلادی، برای اولین بار ناپلئون بناپارت، پیانوی سفیدی را به دربار به فتحعلی شاه قاجار، اهدا کرد. هنگامی که پیانوی سفید اهدایی ناپلئون به دربار فتحعلی شاه رسید. کسی شکل و شمایل پیانو را ندیده بود و اصلا با نواختن آن آشنایی نداشت.
سی و پنج سال بعد، ناصر الدین شاه در سفرِ پاریس، از یک نمایشگاه پیانو دیدن کرد و به یاد پیانوی داخل دربار افتاد. ناصر الدین شاه به سرعت چهار دستگاه پیانو سفارش داد که یک ماه بعد به ایران رسید اما مشکل اصلی همچنان به قوت خود باقی بود. هیچکس از درباریان نمی‌دانست که چگونه باید با پیانو نوازندگی کرد و این پیانوها فقط جنبه وسیله ی زینتی را داشتند.
بالاخره محمد صادق سرور الملک که نوازنده سرشناس سنتور و کمانچه در دوران ناصر الدین شاه بود و سمت ریاست نوازندگان دربار و نقاره خانه را بر عهده داشت، پیانو را مانند سنتور کوک کرد و به نواختن پیانو پرداخت.
از همین جا محمد صادق خان کشف کرد که می‌شود کوک پیانو را هم مانند سنتور عوض کرد تا دشتی و سه گاه و افشاری را هم بتوان از دل آن بیرون کشید. به همین خاطر او را باید نخستین نوازنده پیانو در ایران به شمار آورد. او حتی مدتی پیانو نواختن را به دختران ناصرالدین شاه می‌آموخت. بعد از محمد صادق خان با آمدنِ لومر فرانسوی که برای سرپرستی موسیقی نظام به ایران آمده بود، راه برای ورود سازهای غربی از جمله پیانو هموار شد. لومر برای اولین بار آهنگ‌های روستایی ایران را نیز برای پیانو تنظیم کرد.
از دیگر کسانی که توانستند در آن ایام پیانو را خوب بنوازند، مشیر همایون شهردار و مرتضی محجوبی و بعدترها جواد معروفی بودند. مشیر همایون شهردار پیانو را نزد سالار معزز فرا گرفت و تار را نیز نزد میرزا عبدالله و آقا حسینقلی آموخته بود. مشیر همایون شهردار آهنگساز ترانه ماندگار مرا ببوس بود که توانست در نواختن پیانو کسب مهارت کرده و به شاگردان خود نیز این مهارت را انتقال دهد.
مرتضی محجوبی، نغمه‌های سنتی را با مهارت از دل پیانو بیرون کشید. خیلی از افراد مرتضی محجوبی را، پدر پیانو کلاسیک ایران می‌دانند. او نزدیک به دو هزار شاگرد پرورش داد که تعداد کمی از آن‌ها، به شکل حرفه‌ای به موسیقی پرداختند.
جواد معروفی هم، از نو آواران سنتی به شمار می‌رفت. او در نواختن به جای گلیساندو بیشتر از استاکاتوها استفاده می‌کرد. در نتیجه به ملودی‌های روشن و شفاف می‌رسید.
به این ترتیب بود که تهران دروازه ساز پیانو شد.
سخن آخر
پیانو یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین سازهای جهان به شمار می‌رود و تاریخچه غنی آن، امروزه ما را به نقطه ای رسانده که می‌توانیم با استفاده از نرم افزارهای مختلف، صدای محبوب‌ترین پیانوها را در اختیار داشته باشید.
مقاله پیشنهادی: تاریخچه پیانو یاماها
در این مقاله راجع به تاریخچه پیانو در جهان و اولین پیانوهایی که ساخته شد صحبت شد. برای خرید انواع پیانو و اطلاع از قیمت پیانو ها می‌توانید به فروشگاه سازکالا مراجعه کنید.
در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر و یا ثبت نظرات و انتقادات خود، با ما در قسمت دیدگاه این مقاله درمیان بگذارید.
